VU Magazine 1985 - pagina 66

natuurlijk zouden de brandende steden niet achterblijven. Deze kolossale branden zouden zorgen voor een dikke laag deeltjes in de troposfeer over het hele noordelijke halfrond. Deze laag zou het licht absorberen en de vermindering van het toetredende zonlicht zou de beweging van de lagere luchtlagen (op ca. 10 km hoogte) vertragen, wat dan weer tot gevolg heeft dat de deeltjeslaag blijft hangen. Er zou dan maar een fractie zonneschijn tot het aardoppervlak kunnen doordringen. De aanwezigheid van stikstofoxiden, afkomstig van de nucleaire explosies, zouden volgens Crutzen en Birks, waarschijnlijk de vorming van ontzaglijke hoeveelheden ozon en fotochemische smog teweegbrengen. Deze smog zou zich over uitgestrekte gebieden van het noordelijk halfrond kunnen uitbreiden nadat de dikke lagen deeltjes zouden zijn opgelost. Deze totale uitwerking in de atmosfeer zou in ernstige mate de voedselproduktie aantasten. Crutzen en Birk concludeerden dat van de aanvankelijke overlevenden in de middelhoge en hoge gebieden van het noordelijk halfrond maar een bedroevend klein deel zou ontsnappen aan hongeren ziekte, in het jaar na een nucleaire oorlog tussen de grootmachten. Stress Het AMBIO-onderzoek sprak tot de verbeelding van de Amerikaanse astronoom Carl Sagan die een team van atmosfeerdeskundigen bijeenbracht om de effecten van een atoomoorlog op de atmosfeer meer in detail te onderzoeken. Deze groep ontwierp een tweedimensionaal computermodel van de klimaateffecten van een atoomoorlog en publiceerde begin 1983 de voorlopige resultaten (auteurs: R. P. Turco e.a.). Deze effecten zijn thans bekend onder de naam 'nucleaire winter'. Eind 1983 publiceerde een groep biologen o.l.v. Paul Ehrlich een verslag over de biologische effecten van een atoomoorlog, waarbij rekening gehouden was met de resultaten van de klimatologen. In december 1983 vatte een artikel in het Amerikaanse blad Science de verschillende resultaten van de studies inzake de nucleaire winteraldussamen: ,,Het blijft een open vraag of enig mens of volk zou kunnen blijven leven als men de volstrekt gewijzigde biologiscfie omstandigheden, de ongewone klimaatstoestanden, de hoge stralingsniveaus, de ontwrichte agrarische, sociale en economische systemen, de buitengewone psychische

48

stress en een macht andere problemen in aanmerking neemt. Het is heel duidelijk dat alleen al de effecten op het ecosysteem als gevolg van een thermonucleaire oorlog-op-groteschaal voldoende zou zijn om de huidige beschaving van ten minste het noordelijk halfrond te vernietigen. Dat gecombineerd met wellicht 2 miljard doden, zullen de gezamenlijke uitwerkingen op de middellange en de lange termijn in hoge mate ertoe kunnen leiden dat er geen menselijke overlevenden zullen zijn op het noordelijk halfrond." Het onderzoek van Sagan en zijn medewerkers, geeft aan dat een atoomoorlog van de grootte van het AMBIOscenario (dus van ca. 5.000 megaton) op de lagere breedtes van het noordelijk halfrond een bodemtemperatuur van circa 20 °C onder nul zou veroorzaken. Het onderzoek bracht bovendien aan het licht dat de verplaatsing van stof en rook van het ene halfrond naar het andere een veel grotere omvang zal aannemen dan oorspronkelijk werd verwacht. Tot 1983 was men er namelijk van uitgegaan dat de uitworp van deeltjes bij een atoomoorlog beperkt zou blijven tot het noordelijk halfrond. Sagan e.a. toonden echter aan dat er voldoende rook en stof verplaatst zou worden naar het zuidelijk halfrond om daar de bodemtemperaturen te laten zakken totondernul, hoewel dat effect minder uitgesproken zal zijn dan in het noorden. Een geheel nieuw, en misschien wel het meest angstaanjagende gegeven van het onderzoek is dat het effect van

een nucleaire winter al veroorzaakt wordt bij een confrontatie van zelfs de omvang van 100 megaton, mits de atoomkoppen boven de steden tot ontploffing komen. Hier gaat het dus om minder dan één procent van de nucleaire voorraden. Agressie Een samenvatting van de studie verscheen in het boek The Cold and the Dark: the World after Nuclear War (sept. 1984), door Paul Ehrlich, Carl Sagan, Donald Kennedy en Walter Orr Roberts). Uitgeverij Elsevier bracht de Nederlandse vertaling uit onder de titel 'De nucleaire winter'. In de discussie die het afgelopen jaar over de onderzoeksresultaten werd gevoerd, groeide in het algemeen de steun voor de theorie. Maar enkele wetenschappers, waaronder Edward Teller, leggen de nadruk op de onvermijdelijke onzekerheden in de recente klimaatmodellen. De theorie van de nucleaire winter doet zich voor op een kritiek tijdstip, namelijk juist nu men bezig is het nucleaire beleid te wijzigen van één van wederzijdse afschrikking in één van nucleaire agressie. Een strategie van nucleaire agressie die vroegtijdige verrassingsaanvallen op de vijandelijke militaire en civiele hoofdkwartieren inhoudt. Dit alleen ai zou de explosie van veel meer dan een capaciteit van 100 megaton boven steden vergen. Met andere woorden: zelfs een zeer beperkte atoomoorlog zou wederzijdse zelfmoord betekenen.D

vu-Magazine 14(1985) 2 februari 1985

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen