VU Magazine 1985 - pagina 85

een altijd identiek vertelschema. Ze laten de maatschappelijke realiteit volkomen onderbelicht, de romantische liefde overwint altijd en er wordt berust in de bestaande situatie. "Pedantgeschrijf". Zo kwalificeren de theologes deze recensies, van onder andere Kees Fens. Ze verwijten de recensenten dat ze niet naar een verklaring zoeken voor het soort boeken dat ze bespreken, maar uitsluitend hun eigen literaire maatstaven loslaten op een genre dat daar helemaal niet voor geschikt is. Zo kunnen ze ook nooit een antwoord vinden op de vraag waarom deze boeken dan toch door zovelen worden gelezen, en wat deze boeken ons over de realiteit kunnen zeggen. Ook de mening van de schrijfsters van streekromans komt aan bod. De theologes citeren enkele van de schrijfsters wier boeken ze behandelen. "Het gaat over gewone, herkenbare mensen", zegt H. J. Nijnatten-Doffegnies, "Daarom hebben die boeken geloof ikookzo'n succes. Hetreligieuze komt maar af en toe aan de orde in mijn boeken en dan is het de religie zoals ik het zie, ontdaan van dogma's. Ik houd niet van het christendom waarbij alles volgens het boekje gaat. Daarom lig ik ook altijd overhoop met dedominee." En Mien van 't Sant zegt "Het moet wat psychologie en werkelijkheidsgehalte betreft in orde zijn. Ik heb Cissy van Marxveldt goed gekend en ik respecteer haar werk volkomen, maar ik heb altijd gezegd: 'Cissy, dat rijke vriendje en die mooie auto komen zó op tijd in die boeken van je, zo gaat dat niet.' Ik mijd niets, ik ga geen problemen uit de weg en probeer volstrekt eerlijk te zijn. Daar krijg je misschien weleens vijanden door, maar dat zijn je vrienden toch niet." Jo i^anDorp-Vp/Da vindt echter dat het genre streekroman achterhaald is. "Liefde boven de broche met een roomsoessmaak", kwalificeert zij deze boeken. Over het recept van een christelijke streekroman zegt ze: "Men neme een jongen en een meisje, die laat je deugdzaam een potje vrijen, dan verlaten zij het rechte pad. En na een heftige strijd breng je ze daar weer op terug, dit alles gegarneerd met wat eeuwigheid. Ik moet dat niet. Maar je kunt nog altijd beter schrijven dan roddelen." Ze is al enige tijd opgehouden met het schrijven van streekromans. "De intentie en bewogenheid waren goed, maar de gebruikte symbolen horen niet meer thuis in deze tijd. Als ik nu een roman zou moeten schrijven zou

vu-Magazine 14 (1985) 2 februari 1985

alle romantiek van het huwelijk, nog altijd schuldgevoelens, spijt en zorgen over." " 'Moeders, moeders, moetikjoü allenig laten?' vraagde hij zicti in barre tweestrijd af. Klaartje Jongeneel of moeders, één van deze fwee moest hiij laten gaan. Ach ja, hij had Klaartje lief; maar hij had zijn moeder eveneens lief. (...) 'Klaartje', zegde hij ten leste en zijn stem klonk zo smartelijk, 'dan kan er van ons trouwen niks kommen... Ik kan moeders niet in de allenigheidlaten...'" (uit J. W. Ooms, Een vracht geluk en een brok verdriet)

JovanDorp-Ypma

ik daarin werkelijk moderne symbolen gebruiken, de houding tegenover gastarbeiders bij voorbeeld. In elk geval geen gezeur over koppige boeren en ouderlingen. Dat laat ik over aan de andere christelijke dames, de korsettenbrigade." Knijnen fokken De schrijfsters van streekromans zijn — evenals de recensenten — niet eenduidig positief over hun boeken. De theologiestudentes signaleren in de streekromans dat het moraliserende karakter van deze romans — het voornaamste kritiekpunt — eigenlijk vrijwel afwezig is. Dat er toch een morele waas overheen hangt, komt volgens hen doordat het kader waarin mensen leven al zo overduidelijk bepaalde ethische maatstaven inhoudt, dat het niet nodig is daar nog eens duidelijke uitspraken overtedoen. Een andere nuancering die zij aanbrengen heeft betrekking op "de romantische liefde" die in de streekroman altijd zou overwinnen. "Hoewel Liefde en het zoeken naar de ware Jacob(a) inderdaad de hoofdschotel vormt van de boeken die wij lazen, is de afloop lang niet altijd zo rooskleurig: liefde is en blijft problematisch. Soms 'krijgen' mensen elkaar domweg niet, gaat de ware er met een ander van door of blijven er, ondanks

De theologiestudentes zijn erg kritisch over de rol die bijbei en kerk in de romans vervullen. "De bijbelcitaten die gebruikt worden zijn verzelfstandigde wijsheiden, volkomen los uit hun oorspronkelijke context. De bijbel functioneert zo als een verzameling losse gezegden die door iedereen voor zijn/haar karretje gespannen kunnen worden." De dominee speelt meestal geen positieve rol van betekenis, constateren ze. "Dit domineespersoon had maar ampertjes singuliere gaven genoeg om iedere Zondag een preek te houden. En naar geweten is heeft hij daar heel niet om gegeven ook. Dit was dezelfde dominee waarvan bekend is dat hij niks lieverdeed dan knijnen fokken." (uit:J. W. Ooms, DeKorevaars) Erzijn ookaardigedominees, maardie nemen meestal afstand van de officiële kerkelijke lijn als dat nodig is om mensen te helpen. In Jo van Dorp-Ypma's 'Boven de polder de hemel' wordt van een stel dat 'moet' trouwen, verwacht dat zij in de kerk schuldbelijdenis afleggen. Dankzij een aardige dominee hoeven zij dat echter niet in de kerk te doen; 'alleen maar' voor de kerkeraad. "Sien heeft niets gezegd. Haar ogen zijn strak op dominé gericht. Nu zal ze horen wanneer en hoe. Hoe vaak heeft ze het in haar verbeelding al doorgemaakt, dat ze voor in de kerk stond. Alle mensen zouden kijken. Ze wist, hoe ze hun halzen zouden uitrekken. Ze zou niks kinne zeggen. Alleen zou zehuile..." Dariebeugel De kerk en de godsdienst spelen ook in het werk van J. \N. Ooms een belangrijke rol. Ooms was een belangrijke schrijver van streekromans die vrijwel allemaal in de Alblasserwaard spelen; op godsdienstig gebied een van Nederlands meest orthodoxe streken. Zelf behoorde Ooms tot de gereformeerde bond in de hervormde kerk.

67

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen