VU Magazine 1985 - pagina 78

trekkingen en Ontwikkelingssamenwerking" van te maken met twee directoraten-generaal. In ieder geval weet iedereen met benul van wat er werkelijk omgaat, dat het beestje een nuchterder naam verdient, dan het draagt. En dat "de hele flauwekul" waar Freek de Jonge het over had, zeker niet minder nodig was geweest wanneer het budget van dit departement met een paar procent was verhoogd. Welke problemen minister Schoo ook heeft, het zijn niet zo zeer geldzorgen.

Kloof Hoe komt het dat er zo'n grote kloof gaapt tussen wat Ontwikkelingssamenwerking voorstelt en wat het Nederlandse publiek denkt dat het is? Wordt het misleid? Of wil het liever niet weten hoe de vork aan de steel zit? Het laatste lijkt er meer op en nieuw is dat niet. Ten aanzien van de "zaken overzee" bestaat er een oude Nederlandse traditie deze bedrijvigheid uit ideële motieven te verklaren. Primair dient sprake te zijn van een "zedelijke roeping" om vreemde volkeren in Azië en Afrika tot ontwikkeling te brengen, stelde Kuyper in zijn voogdij-conceptie van de koloniën. "Dat liierbij dan tevens onze liandel wint, onze produktie wel vaart en de internationale invloed van ons land toeneemt, is met een juist opgevatte voogdij volstrekt niet in strijd, maar is er reclitstreeks uitvloeisel van." Het zinnetje had vrijwel zó overgenomen kunnen worden in een huidige regeringsnota. Trouwens heel wat documenten uit de koloniale periode leveren gedachten waaruit inspiratie geput kan worden op het Ministerie van Ontwikkelingssamenwerking bij het opstellen van nota's. Toen in de crisisjaren dertig armoede en, op verschillende plaatsen op Java, zelfs hongersnood ontstonden stelde de Nederlandse regering 25 miljoen ter beschikking als "welvaartsbijdrage" voor de uitvoering van "welvaartswerken". Het woord "ontwikkelingspolitiek" kan men al tegenkomen in Coiijns boek "Koloniale vraagstukken van heden en morgen" van 1928. En de richtlijnen van de regering-Colijn in de jaren dertig voor de in Indië te voeren politiek staan al bol van termen als "economische samenwerking" en "liulp". Het enige curieuze is dat daarin ook sprake is van " h u l p " van Indië aan Nederland. Waaruit bestond die dan? "Bevordering van den invoer uit Nederland, waarbij het verleenen van contingenten het voornaamste middel is". Toegegeven wordt dat dit doorgaans aanzienlijke prijsstijgingen veroorzaakte "die veel al op economische zwakke deelen der Indische maatschappij drukken". Maar binnen bepaalde grenzen diende dat te worden aanvaard "wegens het belang der Nederlandse industrie". Gebeurde het omgekeerde ook? Neen. "Directe steun aan den afzet van Indische producten in Nederland is slechts in beperkte mate mogelijk."

'Roofpolitiek' Vast staat dat dit nu niet direct het beleid was waarin b.v. een man als Hatta een "ethische" politiek ontwaarde. Al in 1926 schetste hij wat Nederland deed als "roofpolitiek". in de primitieve wereldorde gedraagt overigens geen staat zich anders, nam hij waar. "Nimmer heeft het overheersende volkoverwegingen van humaniteit in acht genomen, als het betreft de verzekering van zijn vitale levensdoeleinden", ook Nederland niet. Zijn waarneming als lid van een onderdrukt volk verschilde evenwel radicaal van de beleving van de zaak van het Nederlandse volk. 60

Met een tas vol geld begaf zich december 1979 een vertegenwoordigervan een mede-financieringsorganisatie naar: een groep zojuist vrijgelaten ex-politielte gevangenen in Indonesië om ell< van hen 20.000 rupiah (ongeveer ƒ 80,-) uit te reiken. Het Is evenwel een verwaarloosbaar schijntje van de Nederlandse ontwikkelingspot, dat zó direct bij de armen terechtkwam

Welk beeld leefde daar? Enkele maanden na de Indonesische revolutie, schreef het a.r.-blad Nederlandse Gedachten: "Sedert wel meer dan een halve eeuw doet Nederland wat het kan om in wetgeving en bestuur op economisch en sociaal terrein, maatregelen te treffen waarbij het belang van de inheemse bevolking op de voorgrond staat en het heil en de welvaart van Indië normen en richtlijnen zijn." Indonesië ais één groot ontwikkelingsproject. Zo wilden we het graag zien. En Nederland werd overstroomd met foto's en verhalen van de onbaatzuchtig ploeterende zendingsartsen en zusters, die voor de arme bevolking in de weer waren, aangevuld met filmbeelden van draaiende hijskranen, irrigatiewerken en dessaschooltjes. Wie die ontwikkelingssprookjes verstoorde met verhalen over wingewesten en uitbuiting van armen werd beschouwd als een lasteraar. Het propagandabeeld had nog een akeliger effect: Nederland was diep gekwetst toen de bevolking hervatting van dit ontwikkelingsproject na de Japanse bezetting niet op prijs bleek te stellen en ons met bommen, krissen en bamboesperen te lijf ging. Zelfs van een verbluft zwijgen was geen sprake, Tijdens de jaren van de mislukte poging tot herovering van de kolonie bleven we affiches ophangen als "Nederland helpt Indië" (zie omslag). En wat later gewoon een smerige koloniale oorlog bleek, was in

• '. '. : ; ; ; ; • '. '. ." I : ; ; • ' '. : : ; ; j • '. '. !

vu-Magazine 14(1985)2 februari 1985

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen