VU Magazine 1985 - pagina 403

klein en overbevolkt land in verhevigde vorm voor. Hoe problematisch ook, aan de toekomstverkenning is niet te ontkomen. Economische theologie Het klimaat, waarin zulke studies kunnen gedijen is aan de universiteit ongetwijfeld aanwezig. In de discussie rond de Club van Rome, die zich bij uitstek op de lange termijn richtte, waren de universiteiten, ook de VU, dan ook uitdrukkelijk present. Het voorrecht van de universitaire wetenschapper is nu eenmaal de vrije, aan geen belang gebonden en niet in één ideologie gevangen, wetenschapsbeoefening. Er ligt dan ook een blijvend sterke band tussen het door de regering daartoe specifiek opgezette instrument, dat de WRR is, en de universiteiten. De start van mijn werkzaamheden bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid viel samen met de opening van het Academisch jaar van de universiteit, waar ik, nu 28 jaar geleden uit de handen van prof. T. P. van der Kooy mijn doctorsbul mocht ontvangen. Het lijkt aangepast met een citaat van Van der Kooy te eindigen. Van der Kooy heeft zich intensief beziggehouden met de rol van de wetenschapper, in zijn en mijn geval die van de economist. "De economist", zegt hij "zal zich niet tot zuivere economieën moeten bepalen, maar hij zal ook een 'economische theologie' moeten hebben; hij zal moeten helpen bij de keuze van de richting, waarin de samenleving zich zal moeten ontwikkelen". Helpen bij de keuze van de richting, waarin de

VU-magazine 14e jaargang nr. 9 oktober 1985

samenleving zich zal moeten ontwikkelen. Van der Kooy heeft er sterker op gewezen dan wie ook: dat helpen veronderstelt het inzicht, dat elke wetenschap slechts een aspect beschouwt, en daarom nooit een sluitende verklaring, laat staan een sluitend advies zou kunnen geven. Dat kan slechts door een samenwerking, waarover wij wetenschappers zo vaak spreken, maar waaraan wij zo weinig toekomen. Het kan evenzeer slechts, wanneer wij ervoor uitkomen, wat onze idealen en waarden zijn, en daar spreken wij vaak veel te weinig over. De wereldeconomie zoals wij die thans in ontwikkeling zien is in toenemende mate "problem prone", stelt Herman Kahn in 'The coming boom', immers: l.Veel nieuwe technologieën worden in een snel tempo geïntroduceerd. Daar zijn erbij die niet gemakkelijk in redelijke mate onder controle te brengen zijn. 2. In groeiende mate worden wij geconfronteerd met schaaleffecten, waaraan we niet gewend zijn, en die we maar nauwelijks voorzien. 3. Juist omdat een aantal problemen een exponentiële groei kennen (voorshands ten minste) is het mogelijk, dat we ze pas op het spoor komen, wanneer we reeds een kritiek punt hebben bereikt. Voorbeelden: — ecologische catastrofen, te wijten aan het op grote schare beïnvloeden van het milieu; — wereldwijde "pandemics", door toenemende reislust en massatoerisme; — de groei van het aantal resistente bacillen en virussen ten gevolge van overmedicatie;

— het gevaar van een nucleaire catastrofe, door proliferatie van kernwapenen en door de groei van de wapensystemen van de supermachten. Minder dan ooit kan een samenleving zich veroorloven alleen maar korte-termijnpolitiek te bedrijven, daardoor is de ontwikkeling van inzichten in de ontwikkeling op langere termijn onontbeerlijk. Hier ligt een fundamenteel probleem. Leent het politieke bedrijf zich wel voor de lange termijn? Zulke studies betreffen een intern gecompliceerde, technisch moeilijke operatie. Democratie veronderstelt, dat het publiek de belangrijke issues kent en doorziet. Complexiteit en moeilijkheid versterken de neiging tot technocratie. Lange-termijnstudie en advisering moet geschieden in een atmosfeer, die vrij is van korte-termijnbelangen en van op het moment heersende politieke inzichten. Toch moet voorkomen worden, dat rapporten worden gepubliceerd over lange-termijnproblemen, die politiek irrelevant zijn. Onafhankelijk van de studies is wezenlijk, maar dat mag niet te koste gaan van de noodzaak, dat resultaten worden gepubliceerd, die politiek relevant zijn, en onmiddellijk betekenis hebben voor het werk van regering en parlement. D

De commissie-Wagner gebruikte het WRR-rapport Plaats en toekomst van de Nederlandse industrie voor het versterken van de rol van het Ministerie van Economische Zaken binnen het regeringsbeleid. Achter de tafel rechts commissievoorzitter Wagner, geheel links commissielid Albeda

333

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen