VU Magazine 1986 - pagina 250

toekomst van Bakun! Daar zullen meer dan 5.000 mensen moeten verdwijnen." Hoog tijd om het Batang Ai-gebied te bezoeken. Met een langboot van een Iban-gids heb ik een dag door het oerwoud van de Batang Ai gevaren naar het marktplaatsje Lubok Antu, vlak bij de centrale. De avond tevoren ben ik in het langhuis van de gids vergast op een feest, omdat hij het belangrijk vond te ervaren "hoe Ibans in het bos leven. Wij feesten om de harmonische relatie die wij met het woud hebben uit te drukken. De verplaatste Ibans van het stuwmeer, die nu in moderne langhuizen wonen, zullen eeuwenoude gebruiken en rituelen snel vergeten door de veranderende levenswijze en modernisering." De langhuizen van de stammen van Borneo — in Nederland meestal aangeduid met de verzamelnaam Dayak — hebben één ding gemeen: alle woningen komen uit op de gemeenschappelijke ruimte, de galerij (ruai) die over de hele lengte van het langhuis loopt. De bewoners kiezen uit hun midden een hoofdman, die voornamelijk een bemiddelende functie heeft bij onderlinge conflicten. Er is geen vorm van stamleiderschap die meer langhuizen omvat. Elk langhuis is betrekkelijk onafhankelijk. Culturele verschillen tussen de stammen komen onder meer naar voren in religieuze beleving, taal, architectuur van de langhuizen, kleding, tatoeage en sieraden. Er loopt ook een oude weg van Kuching, de hoofdstad van Sarawak, naar Lubok Antu. Die zandweg voert de laatste 50 kilometer door dicht oerwoud. Tien kilometer voor binnenkomst van het plaatsje gaat het woud over in uitgestrekte oliepalmplantages. Bij Lubok Antu, dat slechts 4 kilometer van de grens met Kalimantan afligt, gaat de ruw uit het bos gesneden weg over in nieuwe asfaltbestrating. Over de weg is het nog 8 kilometer naar de dam. We ontmoeten een medewerker van de centrale, die inkopen doet op de markt. Met hem rijden we naar het project. Onderweg komt een ongedwongen gesprek op gang. Maar nadat de

228

man, een ingenieur, heeft begrepen niet met een toerist te maken te hebben, vraagt hij zijn naam niet te noemen in eventuele artikelen. Zijn positie zou in gevaar gebracht kunnen worden. Wanneer hem die verzekering wordt gegeven praat hij vrijuit. Terwijl we door het landschap rijden van netjes verdeelde kleine plantages, dat de indruk wekt ver verwijderd te liggen van het mysterieuze oerwoud, wijst hij op een modern langhuis. "Kijk, dit is een huis waar de Ibans van het meer nu wonen. Vind je ook niet dat het lijkt op een rijtjeshuis op palen? Dat moet toch kwaad bloed zetten om op zo'n manier behandeld te worden! De mensen hebben nu niet meer dan vijf hectare land per gezin. De helft moeten ze verbouwen met handelsgewassen. De andere met traditionele rijst." De kneep zit hem in de andere helft. Van oudsher verbouwen de Ibans droge rijst volgens de methode van zwerflandbouw. In de praktijk is wel zo'n 30 tot 35 hectare grond nodig. Die wordt niet voordurend in zijn geheel gebruikt, maar kleine stukjes worden eens in de tien a vijftien jaar in een roulatiesysteem in cultuur gebracht. Het voordeel is dat men niet het omringende oerwoud aantast, maar dat juist gebruikt voor jacht en visserij. De tweede generatie bos krijgt daarnaast de gelegenheid na een oogst te regenereren. Wanneer het voldoende is gegroeid kan het na kappen en branden weer in gebruik genomen worden. De tweeëneenhalve hectare die hun nu ter beschikking staat, zal elk jaar moeten worden benut. Het gevolg: de grond is na een paar jaar volstrekt uitgeput. Slechts met kunstmest zal er nog iets op verbouwd kunnen worden. Want in tegenstelling tot wat velen denken, is oerwoudgrond niet vruchtbaar. Haal je het bos weg, dan spoelt de vruchtbare laag uit. Zonder oerwoud verarmt de grond dus snel."

VU-MAGAZINE — JUNI 1986

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen