VU Magazine 1986 - pagina 307

was het een zaak die hen ook emotioneel aanging. Voor zover bekend zijn er geen Nederlanders geweest die ter rechterzijde hebben gevochten in Spanje. Terwijl de Republikeinse regering veel steun kreeg van vrijwilligers uit het buitenland, hebben de opstandelingen onder leiding van generaal Franco voornamelijk steun gekregen van het Italiaanse en Duitse leger. Slechts weinig vrijwilligers waren aan di'e zijde bij de strijd betrokken. Er zijn wèl politiek rechtse Nederlanders geweest die naar Spanje reisden om daar de situatie in ogenschouw te nemen. Een enkeling was er toevallig toen de burgeroorlog uitbrak. Maurice van Vollenhouen was zo iemand; een telg uit een oud adelijk geslacht. In 1919 was hij benoemd tot buitengewoon gezant te Madrid. Twee jaar later huwde hij Maria Christina de Bourbon, een nicht van de Spaanse koning Alfonso XIII. Na de vestiging van de Spaanse republiek in 1931 werd zijn leven als edelman van het type van het Ancient Regime in toenemende mate verstoord. Het hoeft geen betoog dat hij van de Republikeinen niets moest hebben. Hij kon hen slechts afschilderen als.gepeupel en mensen met ongure gelaatsuitdrukkingen. Hij was een voorstander van een militaire staatsgreep waarbij het leger de rust en orde zouden herstellen. Toen de oorlog uiteindelijk losbrandde vielen in de conservatieve kringen waarin hij verkeerde, veel slachtoffers. Van VoUenhoven verstopte in zijn huis zijn zwager en wist soldaten van het Republikeinse volksleger van de deur weg te krijgen toen zij zijn familielid wilden arresteren. Later redde hij nog net het eigen vege lijf. Zijn huis werd in beslag genomen en ingericht als redactie lokaal van de linkse krant Izquierda Republicana. De redactie ontdekte zijn wijnkelder en maakte die soldaat. Van Vollenhoven was er de man niet naar om dit over zijn kant te laten gaan. Hij ondernam via het ministerie van buitenlandse zaken stappen om zijn wijn en zijn huis terug te krijgen. Van Vollenhoven schreef in 1937 een brochure over de situatie in Spanje. Het boekwerkje werd uitgegeven voor het Comité van Katholieke Actie 'Voor God'. Van Vollenhoven vergelijkt daarin het Spanje van de jaren dertig met de Sovjet-Unie uit de tijd van de Russische revolutie. Zonder dat hij een duidelijk strijdbaar katholiek standpunt inneemt, spuit hij zijn communistenhaat en uit hij zijn angst dat links de Europese beschaving te gronde zal richten.

tie?', een boekje dat al snel als toonaange- bezighouden met criminele experimenten. vend werd beschouwd door rechts Neder- Als medeplichtige aan een moord werd hij land. in 1923 tot acht jaar gevangenisstraf verGrondijs zag kans om met veel gemak de oordeeld. In de gevangenis studeerde hij grote lijnen van de van dag tot dag uiterst gedurende vijf jaar Spaans. Na zijn vrijlawarrig verlopende gebeurtenissen aan te ting promoveerde hij in 1931 op een proefgeven. Hij trok verder in zijn werk aan- schrift over de Spaanse mystiek van de ze.svechtbare historische paralellen, maar tiende eeuw. maakte toch het een en ander helder. Zijn Vanaf 1930 bezocht Brouwer Spanje ieder standpunt ten aanzien van de republiek is jaar. Hij voelde zich betrokken bij de poliduidelijk: de republiek is links en gevaarlijk tieke gebeurtenissen aldaar en publiceerde en moet door Franco's fiere soldaten ver- daarover in diverse Nederlandse dag- en nietigd worden. weekbladen. Brouwer identificeerde zich Interessant is dat Grondijs een man van zijn sterk met de Spaanse katholieken en in tijd blijkt te zijn, in tegenstelling tot Van 1934 nam hij hun geloof aan. Vollenhoven. Hij geeft een duidelijke analy- Brouwer geloofde dat de Spaanse republiek se van de dynamiek van de sociale revolu- geleid werd door communistische, socialistie. Die revolutie wilde hij bestrijden, maar tische en liberale avonturiers. Hij meende dat maakte hem niet blind voor de nuances dat Spanje gered zou kunnen worden door een katholiek geïnspireerde regering. Dan ter linker zijde. Hij maakt zeker niet de fout van Van Vollenhoven door iedere Republi- zou Spanje terugkeren tot haar zestiende eeuwse grootheid. Geen wonder dat Broukein als een onguur crimineel type af te wer reeds drie dagen na het begin van de schilderen. opstand zich naar Spanje spoedde om de goede zaak van Franco en de zijnen te verOmmezwaai slaan. Ongetwijfeld de meeste kleurrijke figuur die vanuit Nederland Spanje bezocht en Na enkele maanden, zo rond augustus, verhierover publiceerde was .Johan Brouwer. anderde er echter iets in het gezichtspunt Afkomstig uit een Nederlands Hervormd van Brouwer. Hij was geschokt door de arbeidersgezin en geboren te Rotterdam in wreedheden die begaan werden door het 1898, werd Brouwer de vreemde eend van nationalistische leger. Hij was goed genoeg rechts in de linkse bijt. geïnformeerd om te weten dat de situatie in Brouwer had al een bewogen leven achter de door de Republikeinen bezette gebieden de rug toen de Spaanse burgeroorlog uitniet veel beter was. "De doden vallen hier brak. Hij had de zending.sschool in Oegstachter het front", observeerde hij gedesillugeest bezocht, maar na twee jaar studie sioneerd. weer verlaten, omdat een geloofscrisis, die Vanaf september verschuift zijn sympathie hem al eerder geplaagd had, zich herhaalsteeds meer van nationalistische naar repude. Als gevolg van zijn twijfel ging hij zich blikeinse zijde. In oktober 1936 verscheen

—-««STUUK ^ 1*-

,„,«„.

De gebruikelijke behandeling die oud-interbrigadisten nog in 1953 uan de overheid kregen

Er zijn meer van dit soort brochures geschreven in deze tijd. Prof. dr. L. H. Grondijs, die in Spanje verbleef om Manichaeische iconen te beschrijven, schreef verslagen van de oorlog in De Telegraaf. Hij bundelde deze artikelen onder de titel 'Spanje, een voorzetting van de Russische reuolu-

VU-MAGAZINE -

JULI/AUGUSTUS 1£

269

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen