VU Magazine 1986 - pagina 229

Intocht, aftocht of ondergang?

Het einde van de ARP Het paars van de ARP zinkt vernevelend weg in de groene golven van het CDA. Het gaat traag. Nog een paar keer is een bleek golfje paars zichtbaar, maar ten slotte zien we alleen maar het CDA-groen. Zo bracht de omslagontwerper van het boek "De aftocht van de ARP" in beeld wat zich tussen 1968 en 1976 voltrok aan de Anti-Revolutionaire Partij, door stichter Abraham Kuyper in 1892 in Ons Program ten doop gehouden met de waarschuwing R o m e niet in handen te vallen. Want dat gevaar dreigde bij het ontlopen van de revolutie, taxeerde Kuyper op grond van ontwikkelingen elders in Europa. Ben van Kaam P. L. van Enk, politiek redacteur van Trouw tussen 1968 en 1978, stond er met z'n neus bovenop toen de AR-partij in een moeizaam proces van vele jaren ten slotte ten onder ging in het CDA. Maar het woord "ondergang" klonk hem kennelijk te kras. Het werd "aftocht". Minister De Koning aan wie het boek in Nieuwspoort werd aangeboden, had zich ook daaraan even gestoord. Er kon beter gesproken worden van de "intocht" van de ARP, meende hij. Het is maar vanuit welke positie uit men het gebeuren beleefde. Van Enk heeft bewezen dat er over die moeizame laatste jaren van de ARP nog een heel spannend boek kon worden gemaakt. Van Enk kon dat doen, niet alleen omdat hij pakkend weet te schrijven, maar ook omdat hij over veel inside information uit het mannenbroederskamp beschikte. Alleen in een boek kon hij die verhalen alsnog kwijt.

Het is wel een beperkte, tikje cynische. Nieuwspoortoptiek van waaruit hij het politieke bedrijf beschrijft, een machtsspel, hoofdzakelijk bedreven door mannen. Slechts vaag dringt in het boek soms iets door van de problemen, die in de beschreven jaren in de samenleving speelden en van de ontwikkelingen in de jaren zestig waarvan het ontstaan van het CDA het gevolg was. Voor een lezer die van niets weet, lijkt het een nogal raadselachtig gebeuren. Waarom meenden zoveel leidende anti-revolutionairen dat hun partij geen toekomst meer had? Uit de verkiezingen kwamen zij als enige van de drie christelijke partijen juist goed te voorschijn. Daarover had in het boek wel iets meer mogen worden uitgewijd. Kerkhof Het boek begint ook te laat (1968) en eindigt te vroeg (1976). De ontwikkelingen, die ten slotte uitliepen op de vorming van het CDA, waren in de jaren 1967/1968 al volop aan de gang en na september 1976 heeft zich tot 1979 ook nog heel wat vermeldingswaardigs afgespeeld over het wor-

dingsproces van de Nederlandse christendemocratie. Wanneer hield de AR-Partij als zelfstandige politieke richting op te bestaan? Er zijn achteraf gezien een boel momenten aan te wijzen. Over de overlijdensdatum bestaat geen eenstemmigheid. Ikzelf meende ai in Voorlopig van november 1969 dat het tijd was voor een "in memoriam": "Negentig jaar is de ARP geworden voor zij ontsliep in de armen van Schmelzer. De bezittingen van de overledene zijn nagelaten aan een in Nederland te vormen centrumblok, met CDU-achtig karakter waarvoor de plannen jaren geleden reeds zijn ontwikkeld in de KVP. Uit electorale en pieteitsoverwegingen wordt de a.r.-boedel voorlopig nog afzonderlijk beheerd. Als zelfstandige politieke factor bestaat de ARP echter niet meer." Hoe de oude partij nog voortgesleept zou worden naar een 100-jarig bestaan in 1979 wordt door Van Enk beschreven. Hijzelf stelt de overlijdensdatum op 25 september 1976 toen besloten werd met één lijst aan de verkiezingen deel te nemen. "Het is toen al gauw (...) een beschermd kerkhof geworden: een afgesloten vredige plek. Tussen de aangesloten zerken groeit onkruid; vele van de inscripties zijn reeds uitgewist." Met deze woorden eindigt Van Enk zijn verslag van het "eindeloos worstelen en masseren, overtuigen en bezweren, vermurwen en gewennen, dat nodig is geweest om de ARP in het CDA te doen opgaan." Herverkaveling Iets te vluchtig behandelt Van Enk in het begin de achtergronden van het optreden van de anti-revolutionaire spijtstemmers van 1967. Daar werd het eerst tot handelen overgegaan op grond van de verwachting dat de zaken niet zouden blijven zoals ze waren. De juist gebleken taxatie van een aantal jongeren, vooral in kringen van de VU, was dat de ARP onvermijdelijk zou terechtkomen in een christen-democratisch blok samen met KVP en CHU. En tenzij ze bereid waren met hun partij te breken, leek de verwachting reëel dat zij dan automatisch ingelijfd zouden worden in een nogal behoudende centrumpartij, die bij voorkeur met de W D zou regeren. Geen aan-

VU-MAGAZINE — JUNI 1986

207

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen