VU Magazine 1986 - pagina 152

Susan Sontag

te maken hebben. Over beide ziekten spreekt men graag in afkortingen: TB of TBC voor tuberculose en K voor kanker (of ca, zoals de artsen, zelf ook niet vrij van angsten op dit gebied, zeggen). Toch is er een niet onbelangrijk verschil tussen het beeld over beide ziekten. "De stervende tuberculose patient wordt afgebeeld als mooier en met een hoogstaander zieleleven dan ooit; de persoon die aan kanker sterft wordt geportretteerd als iemand die deels van het verstand beroofd is, vernederd door pijn en angst", schrijft Susan Sontag. Zij geeft enkele voorbeelden uit de wereldliteratuur die de bewering staven dat TB als een 'mooie' ziekte wordt gezien en kanker als een lelijke. Marguerite Gautier in La Dame aux camelias, Hans Castorp in De Toverberg en Smike in Nicholas Nickleby zijn tragische personages wier overlijden door tuberculose hun rol in het boek dramatisch verdiept. Kankerpatiënten komen in boeken nauwelijks voor. En als dat al gebeurt, betreft het een vorm zonder veel uiterlijk vertoon. De vrouwelijke hoofdpersoon in Love Story van Erich Segal overlijdt aan leukemie (de vorm die op TB lijkt), en Olga in Turks Fruit sterft aan een hersentumor. Ze wordt weliswaar lichamelijk aangetast door de ziekte, maar een borstamputatie blijft haar bij voorbeeld bespaard. Zo heeft de kankerpatiënt dus niet alleen te lijden van de ziekte op zich, maar ook van de omgeving die kanker als een akelige ziekte beschouwt en met de lijder aan deze ziekte het liefst zo min mogelijk te maken heeft. Dat is de tragiek van de kankerpatiënt, zowel voor de mensen die er aan overlijden als diegenen die de ziekte overleven en vaak bemerken dat de omgeving hem of haar al heeft afgeschreven. Want het is echt geen uitzondering als iemand in deze situatie te horen krijgt dat de baan al is vergeven. "We dachten dat je niet meer terug zou komen" is het dan wel erg magere excuus. anker is niet veel meer of minder dan een verzameling abnormale cellen die zich, omdat ze verder delen, tot een kwaadaardig gezwel ontwikkelen. De informatie over de celdeling in het menselijk lichaam ligt opgeslagen in de kern van het DNA. Het DNA bevat alle informatie over het menselijk lichaam, zoals bij voorbeeld erfelijke eigenschappen. Elke cel bevat een 'streng' DNA. Hoewel over de precieze oorzaak van kanker nog niet zo veel bekend is, weet men inmiddels wel dat een fout in het DNA de aanleiding is tot het verkeerd delen van de cel. Deze verstoring in het DNA kan veroorzaakt worden door straling, schadelijke stoffen of een virus. Het is zeker niet zo dat elk virus direkt kanker tot gevolg heeft. Daarvoor moet er een hele serie gebeurtenissen plaatsvinden voor er een dusdanige verstoring van het DNA optreedt dat de cel zich ongeremd gaat delen. Veel hangt ook af van de afweer van het

K

138

lichaam. Het bekende syndroom AIDS is daar een voorbeeld van. Het natuurlijk afweersysteem werkt niet bij de lijders aan deze ziekte zodat ze vaak binnen korte tijd door een relatief onschuldige ziekte fataal worden getroffen. Meestal longontsteking, maar ook een vorm van huidkanker kan voorkomen. In theorie zou het dus mogelijk moeten zijn dat een goede immuunafweer een deel van de gevallen van kanker zou voorkomen, of zelfs genezen. Maar zo simpel is het niet. Het lichaam produceert vaak niet genoeg antistoffen en bovendien bestaat een tumor voor 99 procent uit stoffen die ook in de normale weefsels van het lichaam voorkomen. Dat neemt niet weg dat het wetenschappelijk onderzoek naar kanker zich voor een groot deel op deze weg begeeft. Men onderscheidt tumoren in goed- en kwaadaardige vormen. Een kwaadaardige tumor, die kanker wordt genoemd, heeft de neiging andere lichaamscellen te infiltreren, als het ware 'op te vreten'. Het is deze vorm die zich vaak heel snel uitzaait, hetgeen betekent dat zich ook op andere plaatsen in het lichaam gezwellen openbaren. Een goedaardig gezwel daarentegen is niet vernietigend (hoewel 'goedaardig' in dit verband toch een wat vreemde term is), maar alleen expansief. Dat wil zeggen dat de tumor wel groeit, maar geen andere cellen vernietigt. Wordt de tumor echter te groot, dan kan hij andere onderdelen van het lichaam gaan wegdrukken. Het is dus zaak ook deze tumorvorm tijdig te verwijderen. Een probleem bij de bestrijding van deze ziekte is dat men niet kan spreken van 'de' kanker, en dus ook niet kan zoeken naar 'het' medicijn tegen kanker. Er bestaan vele ziekten, die weliswaar alle onder de noemer 'kanker' worden gerangschikt, maar een geheel eigen verloop kennen en dus ook een specifieke behandeling behoeven. ledere arts die ik voor dit omslagverhaal sprak en elk boek dat ik hiervoor las lieten niet na te benadrukken dat kanker niet bestaat maar dat er vele vormen van kwaadaardige aandoeningen zijn die wij weliswaar kanker noemen maar die net zoveel van elkaar verschillen als alle mogelijke infectieziekten. uim dertig procent van de mensen die voor hun vijfenzestigste jaar overlijden, sterft aan kanker. Bepaalde vormen van kanker hebben vrij direkt de dood tot gevolg, terwijl men met andere vormen nog jaren kan leven of die men zelfs kan overleven, dat wil zeggen dat men aan iets anders overlijdt. Huidkanker is een voorbeeld van een vrijwel geheel te genezen vorm van kanker, al moet ook hier onderscheid worden gemaakt naar diverse soorten. Veel typen komen voor bij mensen die regelmatig in de zon liggen of anderszins aan zonnestralen worden blootgesteld. Zo blijkt in Australië relatief veel huidkanker voor te komen. Melanomen zijn zeer kwaadaardige tumoren. Ze ontstaan uit een verandering van een moedervlek en hoewel ze bij tijdige ontdekking goed kunnen genezen, zijn ze in sommige gevallen toch dodelijk omdat ze snel groeien en zich spoedig uitzaaien, en bovendien goed bestand zijn tegen röntgenstraling. Een zeer ernstige vorm is longkanker. Van de honderd mensen bij wie deze diagnose wordt gesteld, overlijdt 85 procent binnen vijf jaar. Het probleem is dat longkanker vaak niet te genezen is en bovendien laat wordt ontdekt waardoor er meestal uitzaaiingen zijn. Een van de symptomen is een aanhoudende hoest, maar omdat vrijwel alle longkankerpatiënten ook zware rokers zijn, zien zij dit aan voor een gewone rokershoest. De ziekte is grotendeels te wijten aan het roken van sigaretten. Bij mannen komt deze ziekte tien keer zoveel voor als bij vrouwen, maar omdat de vrouwen de laatste tijd meer zijn gaan roken, is de verwachting dat ook vrouwen meer longkanker zullen krijgen. Wie niet rookt of is gestopt met roken, heeft aanzienlijk minder kans op longkanker dan wie een pakje per dag wegwerkt. En wie naast het roken ook nog eens behoorlijk veel alcohol drinkt

R

VU-MAGAZINE

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen