VU Magazine 1986 - pagina 306

Het Spanjemonument in Amsterdam-Noord: late rehabilitatie

Hoe reageerde Nederland destijds op de Spaanse burgeroorlog?

van a

Communistenhaat won het t voor fascisme

De Spaanse burgeroorlog die uitgevochten werd in de jaren 1936-1939 staat dezer dagen in het middelpunt van de belangstelling. Herdacht wordt dat deze strijd, die door velen wordt gezien als een prelude op de Tweede Wereldoorlog vijftig jaar geleden uitbrak. Voor twee groepen Nederlanders was de strijd in Spanje destijds een ingrijpende gebeurtenis. De zevenhonderdvijftig mannen en de enkele vrouwen die naar Spanje vertrokken om daar te vechten aan de zijde van de Republikeinse regering zagen hun leven dehnitief beïnvloed door deze keuze. Daarnaast waren er de katholieke Nederlanders die zich zeer betrokken voelde bij de strijd. Juist omdat de partij van Franco, de tegenstander van de wettig gekozen republiek, zich profileerde als de strijder van het Christelijk (lees in dit geval katholiek) Spanje tegen het goddeloos bolsjewisme, werden zij gedwongen een keuze te maken. Karin van Lierop Op 28 mei werd in Amsterdam-Noord een monument onthuld voor de Nederlandse vrijwilligers die gevochten hebben in de Spaanse burgeroorlog. Voor Piet Laws, die de onthulling verrichtte, en zijn collega oud-strijders was dit een bewogen moment. Vanaf de dag dat de interbrigadisten, zoals de buitenlanders die hulp boden aan het Republikeinse leger werden genoemd, in het najaar van 1938 Spanje moesten verlaten, hebben deze mensen twintig jaar de afkeuring van een groot deel van de Nederlandse bevolking moeten voelen. Door in vreemde krijgsdienst te treden waren zij statenloos geworden. Sommigen kregen hun paspoort na de oorlog weer terug, omdat zij, door in het verzet te werken, goodwill hadden opgebouwd. Maar in 1969 waren er nog steeds elf oud-Spanje.strijders zonder paspoort. Zij hadden geweigerd om in 1949, toen door een wetje

268

alle 40.000 Nederlanders die in Duitse krijgsdienst waren geweest werden gerenaturaliseerd, gebruik te maken van de toen geboden mogelijkheid. Een gunst krijgen samen met tienduizenden landverraders, dat wilde men niet. De tijden zijn veranderd en de publieke opinie is gewijzigd. Met name ook binnen de confessionele partijen heeft het standpunt veld gewonnen dat deze mensen vijftig jaar geleden een juiste taxatie van de gebeurtenissen in Spanje hebben gemaakt. De strijd ging niet in de eerste plaats tussen de communisten en de verdedigers van Christelijke waarden, maar tussen een linkse regering en facisten. Na de oorlog, toen men zich beter realiseerde dat de Italiaanse en Duitse legers Spanje als oefenterrein voor de Tweede Wereldoorlog hadden gebruikt, verschoof de mening van veel mensen, die van oorsprong uit behoudende kringen komen, al in de richting van de Republiek. Door de koude oorlog werd dit proces weer tot staan ge-

bracht, maar in de jaren zeventig, tijdens de nadagen van generaal Franco werd het velen toch wel te gortig hoe deze machthebber met de mensenrechten omging en groeide het begrip voor de oud-Spanjestrijders. Een halve eeuw na het uitbreken van de Spaanse burgeroorlog kent iedereen het verhaal van de Quernica, het schilderij van Picasso en de voorwaarde die hij verbond aan de terugkeer van het schilderij naar Spanje: de democratie moet er hersteld zijn. Nederland kan het nu aan, om voor de interbrigadisten een monument op te richten. De overlevenden waren er bij en brachten de groet met de gebalde vuist aan het hoofd. Edelman Laten we naar de andere groep kijken: de katholieken. Alle confessionele en liberale partijen in ons land waren min of meer voor de partij van Franco in het Spaanse conflict, maar vooral voor de katholieken

VU-MAGAZINE - JULI/AUGUSTUS 1986

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen