VU Magazine 1988 - pagina 122

De hoofdpersoon van het boek, Hans Castorp, een pas als ingenieur afgestudeerde jongeman, komt op bezoek bij zijn neef Joachim Ziemzsen die wegens een longaandoening in Davos verblijft. Wanneer ze elkaar voor het eerst ontmoeten, vertelt Joachim dat in de winter de lijken per bobslee naar beneden worden getransporteerd omdat de wegen in die tijd van het jaar onbegaanbaar zijn. Daarop barst Hans Castorp uit in een onbedaarlijk lachen. "Hun lijken? nou zeg! hoor hem!" roept hij uit. "Je bent in deze vijf maanden wel door en door cynisch geworden!" iezelfde intellectuelen, geeft Joachim ziet dat niet zo. "Hoezo de verteller in Doctor Faus- eigenlijk? voor die lijken maakt dat tus aan, spreken graag over toch niets uit..." de samenleving als tandartsen: de Het korte bezoek van Hans Castorp ongezonde, infectueuze elementen loopt uit op een langdurig verblijf dienen tot in de wortel gesaneerd te wanneer ook bij hemzelf een kleine worden. Wat achter al die hygiëni- longaandoening wordt gevonden. Hij kan er rustig de tijd voor nemen om de zeden en gewoonten in het sa- streeft naar het bereiken van de volnatorium goed te bestuderen. Zo maakte staatsvorm. hoort hij met verbazing dat de be- De tegenpool van Settembrini is Leo handelend arts zijn patiënten, die Naphta, een man wiens gedachtenwanneer ze het in hun stervensuur goed bestaat uit een wonderbaarlijke uitschreeuwen, het best meent te mengeling van jezuïtische, commukunnen bijstaan met de ferme verma- nistische en nationalistische elemenning: "stelt u zich toch niet zo aan." ten. Deze Naphta weet feilloos de De bewoners van het sanatorium ge- zwakke plekken en de inconsistenties sche metaforen steekt, concludeert dragen zich al niet veel anders. Als van het rationalistische denken aan de verteller, is het afzweren van alle Hans Castorp over de stervenden en te wijzen. Hij laat zien dat achter die vredelievendheid humane verwekelijking die op het overledenen wil spreken, wordt hij ogenschijnlijke onmiddellijk door zijn mede-patiëneigenlijk een grote haat schuilgaat conto van de burgerlijke samenleten berispt. Daar willen ze niets over ten aanzien van alles wat niet strookt ving moet worden geschreven; het horen. Het sterven vindt plaats in een met het vooruitgangsoptimisme; gaat om een instinctief conditie-opbouwen van de mensheid voor harde kamertje, zorgvuldig afgeschermd want wanneer de mensen niet uit en duistere, met de humaniteit spot- van waar de anderen zich bevinden. zichzelf vrij, gelukkig en gezond wilWanneer de patiënt is overleden, len worden, zal bij die ellendelingen tende ontwikkelingen. wordt die stilletjes tijdens lunchtijd dwang toegepast moeten worden; Thomas Mann lijkt hierbij de essenafgevoerd, opdat de anderen er voor- wanneer ze niet vrijwillig het paradijs tie aan te geven van zijn vele jaren al maar niets van hoeven te merken. binnen willen gaan, zullen ze naar eerder, in 1924 gepubliceerde boek: binnen geschopt moeten worden. het bijna duizend pagina's tellende n het sanatorium loopt ook een Haat en dwang zijn de verborgen meesterwerk De Toverberg. De rozekere Settembrini rond die zich waarheden van het rationalistisch man speelt zich, ver van de bewoonhumanisme, en Naphta, dat boosopwerpt als de leermeester van de wereld, af in een Zwitsers sanatoaardige duiveltje, pleit ervoor om ze rium. Een roman in de traditionele Hans Castorp. Deze vooruitstreventot openlijke waarheden te maken. zin van het woord, met een duidelijke de, humanistische Italiaan ontpopt De terreur als 'helaas' onontbeerlijk handeling en een dramatische ont- zich als de ideoloog van de moderne scharnierpunt van de staatspolitiek. wikkeling, valt het verhaal nauwe- samenleving. Hij is lid van de Bond Wat Thomas Mann in De Toverberg lijks te noemen. Behalve de gewone ter organisatie van de vooruitgang, beschrijft als de theorie en praktijk dagelijkse gang van zaken gebeurt er een bond die zich ten doel stelt het van een sanatorium is tegelijkertijd eigenlijk heel weinig. Niettemin, of geluk van de mensheid te bevorde- een beschrijving van verschillende juist daardoor, slaagt Thomas Mann ren. Volgens Settembrini is het mo- strategische varianten ten behoeve erin een indringend beeld te schetsen gelijk om het menselijk lijden door van een wereld die bezig is een condivan de moderne samenleving; een middel van doelmatige sociale arbeid tie op te bouwen voor met de humasamenleving die enthousiast op weg te bestrijden en tenslotte volledig uit niteit spottende ontwikkelingen. De is om alle humane verwekelijking te roeien; een taak die alleen vol- microwereld van het Zwitserse hoogbracht kan worden met behulp van land is een afspiegeling van de laagvan zich af te schudden. Al op de eerste pagina's is het raak. de sociologische wetenschap die tellectuelen. Zij schamen zich er niet voor om het met de waarheid en de rede op een akkoordje te gooien. De leugen en de mythe achten ze effectieve middelen wanneer het nationale belang daarmee gediend is. Absolute vrijheid is immers onbestaanbaar, zo redeneren ze, de subjectieve vrijheid van het denken kan alleen maar bestaan in een objectieve gebondenheid. Net zoals in de Middeleeuwen is de intellectueel in zoverre vrij, dat hem het voorrecht geschonken wordt de juistheid van het dogma te bewijzen.

D

De microwereld van het Zwitserse hoogland is een afspiegeling van de laaglandelij ke macrowereld.

I

32

VU-MAGAZINE—MAART 1988

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen