VU Magazine 1988 - pagina 68

K

vooral ook in de indringer, de concentraties van deze hormonen in het bloed sterk omhoog schieten. In iets mindere mate geldt hetzelfde voor endorfine, een ander hypofysehormoon. In het onderzoek tracht men een antwoord te vinden op de vraag of deze verschillen iets te maken hebben met de wijze waarop de drie vechtenden de situatie beleven.

E

en tweede experiment betreft de dominante ratten uit beide kooien. Via een schuif tussen de twee kooien is het mogelijk de beide dominanten elkaar te laten bezoeken. Een overigens nog niet eerder vertoond experiment. De dominant uit de linker kooi gaat op bezoek bij de rechter dominant. Hij kan een minuut of tien ongestoord rondlopen tot zijn gastheer uit zijn nestbox komt en hem duidelijk maakt dat hij maar beter kan terugkeren naar zijn hok. Dat laat hij zich geen twee keer gezeggen. Vervolgens wordt de situatie omgedraaid. De rat die net wegvluchtte krijgt nu zijn buurman op bezoek. Op eigen terrein blijkt hij heel wat flinker want hij valt hem

'Je kunt natuurlijk moeilijk mensen van de straat plukken en die tegen elkaar ophitsen.' direct aan en er ontstaat een gevecht dat zonder ingrijpen van drs. Dijkstra niet goed zou zijn afgelopen. De ondergeschikten hebben zich helemaal niet laten zien. Twee weken later bezoeken we opnieuw het laboratorium, ditmaal in gezelschap van de fotograaf. We herhalen de beide experimenten. De indringer blijkt van zijn vroegere ervaring geleerd te hebben. Als hij -ditmaal in een beschermend kooitje - in de grote kooi wordt gezet, houdt hij zich in eerste instantie gedekt. De dominante rat zet zijn haren overeind, dreigt en doet woedende uitvallen naar de indringer. Deze zit nu weliswaar veilig achter de tralies, maar volgt angstig alle bewegingen van de dominant. Uit ervaring is bekend, dat de hormoonspiegels in beide dieren bijna even sterk omhoog vliegen als bij een echt gevecht. Even later komt er een vrouwtje aan en zij verleidt de indringer bijna de deksel van het kooitje te gooien en eruit te klimmen. "Het vrouwtje veroorzaakt weer eens de moeilijkheden", merkt drs. Dijkstra op. Uit veiligheidsoverwegingen haalt hij het kooitje toch maar weg. Nu wordt de rechter dominant weer in de kooi van de linker dominant gelaten. De rechter dominant heeft ook van zijn vorige ervaring geleerd, want hij is heel wat voorzichtiger geworden. Na enkele minuten voelt hij zich veiliger en begint de kooi te verkennen. De gastheer, misschien nog 22

overmand door emoties ais gevolg van de eerste indringer, blijft roerloos zitten, maar houdt hem wel in de gaten. Pas als de buurman hem na tien minuten tot op een halve meter genaderd is, volgt zonder waarschuwing een felle aanvalssprong, gevolgd door een hevige worsteling. De bezoekende rat vlucht naar voren. Door van buiten de kooi een klep te laten zakken worden de opponenten gescheiden. De rechterdominant heeft toch een flinke beet op zijn rug te pakken. Het wordt tijd het experiment te beëindigen.

ordt Dijkstra wel eens gebeten door de ratten? "Ik ben een enkele keer gebeten, en dat was door een vrouwtje dat net jongen had gekregen. Maar het is in principe niet nodig om gebeten te worden, ais je ze maar goed vastpakt." Hij houdt de rat aan zijn staart vast. "Dat is helemaal niet zo zielig als het lijkt. Zo doe je ze namelijk het minst pijn." De onvermijdelijke vraag wordt gesteld naar de ethische kant van deze onderzoeken, Mag men wel zo met proefdieren werken? Drs. Dijkstra beantwoordt deze vraag duidelijk niet voor de eerste keer. Hij vertelt dat de proeven in dit laboratorium eigenlijk alleen maar nabootsingen zijn van natuurlijke omstandigheden. "De dieren leven naar laboratoriumnormen gerekend, onder ideale omstandigheden. Ze wonen in een grote gevarieerde ruimte, leven als volwassen dieren in groepen samen met vrouwtjes en hebben aparte verduisterde rustkooien. Als dan toch blijkt dat juist de kolonie-mannen onder stress leven, moeten we wel constateren dat de dieren het elkaar aandoen, met andere woorden, hun stress is van psycho-sociale aard."

W;

Ratten leven twee a drie jaar, en bij drs. Dijkstra mogen zij een jaar leven, "Dat is tamelijk lang voor proefdieronderzoek. De meeste onderzoekers willen geen oude ratten, want die krijgen teveel een eigen karakter. Maar dat is voor mijn onderzoek juist nodig." Al leven deze ratten nog zo kort, zij hebben onmiskenbaar last van chronische stress. En chronische stress is, zo menen alle geïnterviewden, één van de grootste maatschappelijke problemen van deze tijd. Bestond deze vorm van stress honderd jaar geleden ook al? Dr. Tilders: "In onze moderne samenleving lijden mensen niet zozeer aan stress die onstaat doordat het lichaam wordt beschadigd, maar veel vaker aan emotionele stress. Wie een bot breekt, een infectie oploopt of weefselbeschadiging krijgt, merkt dat zich in het lichaam een aantal processen voordoen die sprekend lijken op wat je ook ziet bij emotionele belasting. Dit noemen we lichamelijke stress. Stress kan dus vanuit twee gebieden worden geïnitieerd: vanuit de hersenen, of vanuit een beschadiging in de rest van het lichaam." Tilders constateert dat vanuit de samenleving steeds vaker de vraag opkomt naar de mogelijkVU-MAGAZINE—FEBRUARI 1988

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen