VU Magazine 1988 - pagina 252

meer? Geeft niks, kunnen we dialyseren. Functioneren de longen niet goed? Geeft niet, gaan we beademen. Enzovoort. We vangen de orgaansystemen op, zolang de afwijkingen daaraan maar onomkeerbaar zijn." "Maar dan gaat het mis. Dan moeten we opgeven - wij noemen dat 'abstineren' - en dan gaat de patiënt dood. Als wij, zoals te doen gebruikelijk, zo'n patiënt naderhand uitvoerig bespreken, dan valt te eniger tijd steevast de vraag: 'waar is het mis gegaan?' En dan blijkt meestal dat je voor dat moment verder terug moet in de ziekte-geschiedenis dan je aanvankelijk dacht. Dan is 't ineens niet meer die longontstekening, of die nier die uitviel; nee, dan is er ergens helemaal in het begin een foute beslissing genomen. Maar de ellende is dat je dat dan pas achteraf kunt vaststellen." "Een fout, zoals waar jij naar zit te hengelen een verkeerde ingreep die aantoonbaar en rechtstreeks de dood tot gevolg heeft -, kan ik me uit m'n toch wel lange loopbaan niet herinneren. Dat soort fouten wordt incidenteel wel gemaakt, maar is dan vaak te wijten aan chaos in de organisatie: als plotseling een operatie wordt ingelast, als op het laatste moment een chirurg die de patiënt niet kent moet invallen voor een collega, als moet worden afgeweken van schema's, van routine. Dat soort situaties. Misschien een zijpad in dit verband, maar ik ben er van overtuigd dat dit soort gevaarlijke situaties zal toenemen onder druk van de bezuinigingen en dergelijke, Zonder twijfel."

'Éérst naar die mensen toe. Éérst met ze praten. Met de billen bloot. Open en eerlijk.' ï

A Is de dood in het geding komt heb je LX meestal te maken met niet-beheersbare ƒ Vsituaties. Een jonge man of vrouw bijvoorbeeld, binnengebracht na een verkeersongeval, die niet meer te helpen is. Dat zijn de niet-beheersbare situaties; hersenletsel, buik en ribbenkast; alles tegelijk. Achteraf zeg je desondanks: 'ik heb gefaald! Ik had sneller zus en meer zo moeten doen!' Dan sluipt er twijfel in je hart, terwijl je je, achteraf analyserend met de hele groep, heus wel realiseert dat de situatie gewoonweg niet te beheersen was." "Dat is dan ook geen fout, zul jij zeggen. Maar fouten als bijvoorbeeld het per ongeluk doorsnijden van een slagader tijdens de operatie, waardoor iemand doodbloedt, komen gewoon niet vóór. En ook al snij je die slagader door, dan gaat de patiënt daaraan nog niet dood; er is altijd wel een specialist in de buurt die dat kan repareren. Wat dat betreft is de operatietafel de veiligste plek in het ziekenhuis. Wat gechargeerd 18

gezegd: daar kun je eigenlijk niet doodgaan, want dat staan wij niet toe!" "Complicaties, missers en fouten gaan geleidelijk in elkaar over. Of een complicatie wordt geaccepteerd is afhankelijk van de risicofactoren. Van een verhoogd risico is sprake wanneer een te behandelen patiënt bijvoorbeeld heel oud is of slechte bloedvaten heeft. Als in zo'n geval een niet te verwachten, ongewenste ontwikkeling zich voordoet, dan heet dat dus een complicatie, 't Kan óók zijn dat het optreden van complicaties beïnvloed wordt door de aard van de ingreep: hoe ingewikkelder de ingreep of het onderzoek, des te groter nu eenmaal ook de kans op complicaties. Geen fouten dus, maar ook geen missers." "Missers zijn het gevolg van zaken die je niet voorzien hebt, die je verrassen; vergelijk ze met bepaalde verkeerssituaties waarop je je verkijkt. Daarbij kan dan als beïnvloedende factor optreden dat je bijvoorbeeld slaperig was of te hard reed. Missers worden meestal wel gesignaleerd en half geaccepteerd; ze zitten tussen een fout en een complicatie in. Fouten ontstaan door onzorgvuldigheid. Dat woord mag je letterlijk nemen: in die gevallen is de zorg niet 'vol' geweest. Vol is vol - honderd procent -, een alles-of-nietskwestie." "Het eigenaardige van zorgvuldigheid vind ik, dat het daarbij meestal gaat om een kwestie van communicatie. Daar komt die rare factor om de hoek kijken van - ik zou haast zeggen - j e 'contactvaardigheid': hoe is je contact met de patiënt en de familieleden?, hoeveel invoelingsvermogen heb je in huis?"

'

k weet niet of ik 't je eigenlijk wel vertellen mag, maar ik zal proberen je een concreet voorbeeld te geven, van hoe zoiets kan uitwerken. Stel je een situatie uit het verleden voor, met twee chirurgen. Ik was er één van. De vaardigheid van mijn collega was minstens zo groot als die van mij; z'n technische vaardigheid. Als ik ooit geopereerd had moeten worden, was hij de aangewezen figuur geweest. Dan had ik gezegd: 'Kees' - laten we hem maar Kees noemen -, 'jij opereert mij.' Maar gedragswetenschappelijk was hij beperkt. Hij had het te druk, was te abrupt, zat niet genoeg." "Om contact te krijgen en tijd te winnen, zeg ik altijd tegen mijn studenten, moet je twee dingen gebruiken: als instrument een stoel en als lichaamsdeel je achterwerk. Als je gaat zitten, leg je niet alleen makkelijker contact met patiënt en familie, je wint bovendien ongelooflijk veel tijd én je voorkomt daarmee ook complicaties. Gegarandeerd. Fouten en missers komen dan veel minder vaak voor, want je bent een zorgvuldig mens." "Om op collega Kees terug te komen: als er bij hem iets mis ging, werd hij ook onmiddellijk aangeklaagd. 'Geen wonder', zeiden patiënten en faVU-MAGAZINE—JUNI 1988

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen