VU Magazine 1988 - pagina 285

zen. Want, zoals de beroemde Ma- Toscane: Maciiiachiavellikenner Lord Acton eens velli had er een landgoed waar hij zich schreef, de authentieke interpretator terugtrok om zich, van Machiavelli is de gehele latere ver van de dagelijkse politiek, bezig te geschiedenis. houden met de Wie een spelletje Risk speelt bedrijft wetenschappelijk realpolitiek in de omgang met bond- bestudering ervan. genoten en tegenstanders, en weet Foto J.B. Weenink óók dat vele afspraken moeten zwichten voor de ragione di stato, het staatsraison. Twee begrippen die voor ieder herkenbaar zijn in de nationale en internationale politiek.

V

oor wie het zien wil heeft Machiavelli veel nieuws gebracht, aldus de Nederlandse politiek-filosoof Van Gunsteren. Hij heeft in een structuurloos tijdperk de politieke creativiteit gestimuleerd al heeft het tot Garibaldi geduurd voordat het woord in de daad vertaald werd. Hij heeft een nieuw licht geworpen op de verhouvan de mensen moet hebben - min- terwijl het later zonder zijn naam op ding tussen leger en burgermaatzaamheid, trouw, eerlijkheid, mense- het titelblad mocht verschijnen. schappij, waardoor de dienstplicht lijkheid en religiositeit ~ dient hij in- Maar doodzwijgen in een samenle- langzamerhand een maatschappelijk derdaad voornamelijk in de ogen ving die niet voor honderd procent fenomeen werd in vele natie-staten. van de mensen te hebben. Zolang de wordt geregeerd door Machiavelli's Hij heeft de onmisbaarheid van relimensen hem die kwaliteiten maar eigen staatkundige opvattingen, lukt gie als seculier bindmiddel of sociaal toedichten, hoeft hij er in werkelijk- op den duur niet. cement aangetoond en heeft de auheid niet over te beschikken. En In de loop der eeuwen zijn talloze tonomie van de puur politieke movaak zal dat voor hemzelf zelfs beter boeken en verhandelingen over hem raal gevestigd, en de onontkoomzijn. Immers, als je in werkelijkheid geschreven. Reeds zo'n vijftig jaar baarheid van geweld en bedrog in over louter positieve - en dus niet na zijn dood schreef de grote En- het politieke leven aangetoond. Hij ook over een aantal negatieve - gelsefilosoofen schrijver van de we- heeft een realistische leiderschapskwaliteiten beschikt, word je nog tenschappelijke utopie Nieuw Atlan- theorie ontwikkeld en de voorwaarvanwege je eigen goedheid door an- tis, Francis Bacon, "dat wij ons zeer den geformuleerd waaronder een deren in de luren gelegd. Een goed verplicht moeten voelen aan Ma- vrije republiek op democratische pr-beleid is derhalve voor iedere chiavelli en anderen die ons geleerd leest kan (voort-)bestaan. Hij heeft hebben wat mensen doen, in plaats de klassieke politieke theorie geheerser onmisbaar. Tussen de eerste vijentwintig hoofd- van te benadrukken wat ze zouden transformeerd door begrippen ais stukken van De Heerser en het ze- moeten doen.'' het goede en het rechtvaardige te sentwintigste zit een ideologische Het feit dat Machiavelli's blazoen in vervangen door begrippen als moed breuk. Waar Machiavelli eerst zo be- het gewone spraakgebruik tot op de en effectiviteit. schrijvend, zo empirisch bezig is ge- dag van vandaag bezoedeld is, kan De doelen neemt hij voor gegeven weest - beschreven heeft wat feitelijk in ontstaan toegeschreven worden aan door zijn tweetrapsscheiding is en zich verre heeft gehouden van aan het onvermogen van zijn tijd- van ethiek en politiek. Regeren is de vraag wat moet zijn - klinkt in het genoten om Machiavelli's analyti- daarmee geworden tot een technisch laatste hoofdstuk opeens een oproep sche scheiding tussen feit en norm te kunnen dat geoptimaliseerd kan tot een nieuwe kruistocht in het be- kunnen volgen en waarderen. Deze worden. En is dat niet een gegeven lang van het samengaan van het dan gang van zaken is natuurlijk wel waar ook wij nog elke politieke verdeelde Italië. Volgens Machiavelli door een aantal gebeurtenissen ver- werkdag mee geconfronteerd woris de tijd daartoe rijp, terwijl Loren- sterkt. Zo hebben Italiaanse en den? "Wij zouden graag net als u ...; zo de Medici de benodigde be- Duitse nationalisten in de achttiende helaas, het financieringstekort... kwaamheden in huis heeft en de en negentiende eeuw de ideeën van Daarom moeten wij overgaan tot roem kan oogsten die het volk, dat Machiavelli weer opgepoetst ten be- een verlaging van a/b/c (doorhalen zijn verlosser verwacht, hem gunt. hoeve van hun eigen streven naar wat niet verlangd wordt)." een nationale eenheidsstaat. Nog De roos van weleer bestaat als ijdens Machiavelli's leven is een eeuw later zou Hitler Machia- naam; naakte namen houden wij De Heerser niet of nauwelijks velli's boeken op zijn nachtkastje over. D uitgegeven. Na zijn dood is hebben liggen terwijl Mussolini boek eerst verboden geweest. diens ideeën intellectueel zou omhel- Frank R. Boddendijk is politicoloog. het

T

VU-MAGAZINE—JULI/AUGUSTUS 1988

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen