VU Magazine 1988 - pagina 150

Zo maar een krantebencht; In november van het vorige jaar berooft een 33-jarige man uit Delft zijn vrouw en twee dochters, zeven en negen jaar oud, van het leven. Na deze drievoudige moord probeert de man zichzelf het leven te benemen. De slachtoffers worden enkele dagen later pas gevonden. De man blijkt nog in leven, maar buiten bewustzijn. Pas een maand later is hij in staat tegenover de politie zijn triest relaas te doen: "We wilden dinsdagavond de 24ste gaan slapen, maar Marja wilde nog even naar de benedenbuurman, met wie ze een relatie had. Ze had haar nachtpon al aan. Ik probeerde haar tegen te houden en heb haar bij de keel gegrepen. Ineens lag ze op de grond. Daarna heb ik de kinderen één voor één in hun eigen bed gewurgd, ze werden er niet wakker van. Ik heb ze alle drie in ons bed gelegd en alle medicijnen die in huis waren ingenomen. Ik weet niet hoe ik het heb kunnen doen, ik snap het niet." Niet meer dan een kwart kolom, verdwaald op een binnenpagina van een dikke zaterdagkrant.

De rechteloosheid van de terbeschikkinggestelde stuitte tal van juristen, psychiaters en psychologen tegen de borst. Achter nog geen veertig regels gaat een tragedie van onvoorstelbare afmetingen schuil. Een drama van het type dat, ondanks z'n ogenschijnlijke buitensporigheid, vaker voorkomt dan de brave burger wil vermoeden. De samenleving reageert verward en verontwaardigd op zulke berichten. Wat te doen met de dader? Straffen of opsluiten in het krankzinnigengesticht? Of voor de zekerheid maar allebei?

H

et is duidelijk dat deze man niet tot de categorie der koele killers behoort. Er is toch het vermoeden van een aanleiding: de buitenechtelijke relatie van zijn vrouw met de buurman, die hij kennelijk niet heeft kunnen verkroppen. Alleen valt zijn drievoudige gewelddaad, als reactie daarop, op geen enkele manier met de redelijkheid te rijmen. Zelfs voor de leek lijkt daarom zonneklaar dat er op dat fatale moment iets geknapt moet zijn in het hoofd van de man, en dat er verband is tussen die aanleiding en de psychische storing als gevolg waarvan hij tot zijn daad is gekomen. Maar tot welke juridische consequenties geven deze overwegingen aanleiding? En wie beslist over zijn verder lot? In het geval van de Delftenaar kwamen psychiater, officier van justitie en 's mans eigen advocaat tot de opvallend eensgezinde slotsom, dat hij op 16

het moment van de daad psychisch zodanig in de war moet zijn geweest, dat de feiten hem niet kunnen worden aangerekend. De eis van de officier van justitie luidde dan ook: ontslag van rechtsvervolging, opname in een psychiatrische inrichting voor maximaal een jaar, en onvoorwaardelijke 'tbr'. Niet gestraft, wél ter beschikking gesteld. Want straffen kun je iemand niet die op het moment van de bewuste daad niet of sterk verminderd toerekeningsvatbaar was. Toch kun je iemand met een dergelijk riskant, psychisch mankement niet zonder meer de straat op sturen. De kans op herhaling is immers niet ondenkbaar. Terbeschikkingstelling dient dan een tweeledig doel: de samenleving neemt zowel zichzelf als de betrokkene in bescherming tegen deze kennelijke psychische stoornis. Terbeschikkingstelling is dus nimmer een straf, al zal de terbeschikkinggestelde het vaak wel zo ervaren. Al vanaf begin deze eeuw is het ter beschikking van de regering stellen van psychisch gestoorde delinquenten gebruikelijk. De Krankzinnigenwet die aan het eind van de vorige eeuw van kracht werd biedt daartoe de mogelijkheden. De bezwaren die aan de toepassing van deze wet kleefden doen echter al vele jaren en in toenemende mate de noodzaak gevoelen aan een alternatief. Met name de bijna volstrekte rechteloosheid van de terbeschikkinggestelde stuitte tal van juristen, psychiaters en psychologen tegen de borst. Maar daarin komt nu verandering. Recentelijk zijn de bepalingen in het wetboek van strafrecht, het wetboek van strafvordering, de beginselenwet gevangeniswezen en enkele andere wetten, waarin de maatregel van terbeschikkingstelling ter sprake komt, herzien. Een herziening waaruit een nieuwe TBS-wet naar voren is getreden,' die als meest opvallende kenmerken heeft, dat de rechtspositie van de terbeschikkinggestelde in tal van opzichten aanzienlijk is verstevigd, en dat de termijn waarover de terbeschikkingstelling zich uitstrekt, in tegenstelling tot vroeger, nu in principe aan een limiet onderhevig is.

T

er gelegenheid van het van kracht worden van deze TBS-wet is op 11 maart j.l. aan de Vrije Universiteit gecongresseerd rond het thema 'TBR: vrijheid/onvrijheid: op het grensvlak van strafrechtspleging en psychiatrie'. In de bijdragen aan dat congres, van diverse betrokkenen - rechtsgeleerden, praktiserende juristen en psychiaters - zijn de voors en tegens van de nieuwe wet breed uitgemeten. Helemaal vlekkeloos is de regeling nieuwe stijl niet, zoals enkele meningsverschillen die daarbij aan het licht kwamen, aantonen. In de discussies over de TBS-wet speelt op de achtergrond nog een ander wetsontwerp een rol, dat ongeveer gelijktijdig is ingediend, en dat, net als de TBS-wet een slepende onstaansgeschieVU-MAGAZINE—APRIL 1988

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen