VU Magazine 1988 - pagina 259

Een eigen inkomen is voor iedereen belangrijk, vooral met het oog op de oudedagsvoorziening, meent dr. H. Verwey-Jonker. Want ouderen hebben het niet makkelijk. 'We hebben geen macht en we worden betutteld.'

Hilda Verwey-Jonker ö >

CU O Ö dJ

^ ^ In mijn studie over ^^ emancipatiebewegin^ gen, probeer ik de verschillende bewegingen met elkaar te vergelijken. De eerste golf van de vrouwenbeweging, zo rond 1880, werd gedragen door vrouwen uit de intellectuele middenklasse, die niet getrouwd waren, en ook weinig kans hadden om te trouwen. Hun vooruitzicht was altijd afhankelijk te blijven van hun vader en hun broers. Die broers kregen de kans verder te studeren, een kans die zij niet kregen. Daarbij was het niet netjes voor een meisje om te werken; dat gebeurde alleen in de volksklasse. En daar verzetten zij zich tegen. Ze hebben succes gehad, omdat de maatschappij in die tijd beter opgeleide vrouwen nodig kreeg. On-

vrouwen voor nodig had. In de arbeidersbeweging heeft men zich altijd verzet tegen het werken van getrouwde vrouwen. Zij verdienden minder en verdreven mannen dus uit het werk. Ze wilden ook de vrouwen uit de fabrieken hebben, de getrouwde vrouwen met name, omdat er natuurlijk toch een dubbele last op hun schouders lag. En die was niet gering als je er aan denkt wat een werk het was om bijvoorbeeld de was te doen! Na het verkrijgen van het kiesrecht is de beweging een beetje ingezakt. Het vrouwenoverschot verdween en alle meisjes trouwden. Maar de ontwikkeling ging door. Vrouwen werden wel tot burgemeester benoemd bijvoorbeeld. De tweede golf werd door

meer door de toename van huishoudelijke apparatuur en het steeds kleiner wordende kindertal. De pil, de centrale verwarming en de wasmachine hebben vrouwen beroofd van de creativiteit in het huishouden. Maar ook die tweede golf was niet populair bij de arbeidersbeweging. De vrouwen namen nu opnieuw de banen weg. Het is niet netjes om het uit te spreken, maar eigenlijk vinden ze dat vrouwen maar thuis moeten blijven. De hele CPN is eraan kapot gegaan dat feministen daar opeens de baas werden! Op het ogenblik verkeert de vrouwenbeweging weer in een impasse; zij heeft niet zoveel kansen meer. Er is een duidelijke achterstand, en als vrouwen zich daartegen verzetten, zijn de weerstanden erg groot. Aan de universiteiten worden ontzettend veel vrouwen ontslagen. Dat komt ook omdat zij veel in tijdelijke banen zitten. Hoogleraren emancipatie worden slechts voor driejaar benoemd, en dan nog in deeltijd. Dan kun je toch niet zorgen voor de ontwikkeling van een heel onderzoeksprogramma en veel dissertaties begeleiden?

'De pil, de centrale verwarming en de wasmachine hebben vrouwen beroofd van de creativiteit in het huishouden.' derwijzeressen, verpleegsters en kantoorpersoneel: lokettistes, telefonistes en typistes waren beroepen die aan het eind van de vorige eeuw opkwamen, en waar men goed opgeleide 24

een heel andere groep gedragen. De getrouwde vrouwen gingen het gevoel krijgen dat zij geen gelegenheid hadden zich te ontwikkelen. Het huishouden leek weinig interessant

E

én van de verklaringen voor het feit dat de arbeidersbeweging veel succesvoller is gebleken dan de vrou-

wenbeweging, ligt in het feit dat de arbeiders meer machtsmiddelen hebben. Zij kunnen staken. Vrouwen kunnen ook wel staken, maar dat is veel moeilijker omdat ze slecht georganiseerd zijn. Ze werken veel in hun eentje en hebben bovendien heel verschillende posities. Daarom hebben georganiseerde vrouwenverenigingen ook veel meer effect gehad dan men in de huidige vrouwenbeweging denkt. Binnen de SDAP heb ik erg veel gedaan in de vrouwenclubs. Die waren sterk op de vorming en scholing gericht. Veel vrouwen hadden weinig opleiding gehad en kregen zo een nieuwe kans in het opleidingscentrum De Born, dat speciaal daarvoor was opgezet. Het was voor vrouwen niet gemakkelijk om te functioneren in de SDAP, maar ze mochten wel meedoen. Ik was bijvoorbeeld de eerste vrouw voor de SDAP in de gemeenteraad van Eindhoven, dat was in 1934. 'Er moet een vrouw in', zo vond men. Ik kom natuurlijk toch uit een bevoorrecht gezin. Het was een intellectueel milieu, een leraarsgezin, en mijn moeder had gestudeerd. Ook de kinderen moesten kunnen studeren. Bovendien kwam ik in de Nederlandse jeugdbond voor cultuurstudie terecht, VU-MAGAZINE—JUNI 1988

m

en daar leerde ik een andere man-vrouw verhouding kennen. Ik heb dus eigenlijk alle kansen gehad die mijn kleindochters nu hebben. Dat ik ging studeren was niet zo uitzonderlijk: ik kwam met honderd meisjes aan in Leiden. Maar de meesten maakten het niet af. Mijn moeder zei altijd: 'Je moet op je eigen benen kunnen staan.' Ongehuwde vrouwen in mijn omgeving hebben dankzij die houding vaak uitstekende posities en een leven vol aktiviteiten achter de rug. Meisjes die nü opgroeien stellen zich voor, althans de meisjes die ik ken, dat ze een baan zullen krijgen en carrière maken. Een man en eventueel kinderen, dat zullen ze later nog wel eens bekijken.

I

k vind de individualisering erg belangrijk. Niet zozeer met het

Dr. H. Verwey-Jonker (1908) is socioloog. Zij schreef onder andere het proefschrift 'Lage inkomens' (1945) en 'Emancipatiebewegingen in Nederland' (1984). Zij was lid van de Eerste Kamer voor de PvdA, en van de Sociaal Economische Raad. In 1972 werd zij nog tijdelijk hoofddocent sociologie aan de Rijksuniversiteit Utrecht. In het najaar verschijnt bij De Arbeiderspers haar autobiografie, onder de titel 'Er moet een vrouw

Interview: Roeleke Vunderink Foto: Bram de Hollander

oog op een baan, maar met het oog op de toekomst in verband met de oudedagsvoorziening. Het vreselijke van het ogenblik is dat de vrouwen die nu tussen de 50 en 65 zijn, niet het vooruitzicht hebben van een goede oudedagsvoorziening. Ze hebben soms wel een baantje, tijdelijk, zwart of via een

uitzendbureau, maar daar zit geen pensioen aan vast. Voor hen zouden herintredingsmogelijkheden moeten komen, zodat ze een eigen inkomen kunnen verwerven, en een eigen pensioen. Veel vrouwen moeten later van een weduwenpensioen leven, en dat is heel laag. Het is daarom belangrijk dat jonge vrouwen een eigen inkomen hebben, mèt een oudedagsvoorziening. Ik ben er ook voor dat vrouwen de tijd krijgen om kinderen op te voeden, want ik vind dat er veel te weinig kinderen worden geboren. Maar de zorg voor kinderen duurt niet meer een heel leven lang. Na die tijd moeten vrouwen weer opnieuw kunnen gaan werken. Een argument voor meer kinderen is vaak de angst dat straks de AOW-premie niet meer kan worden opgebracht. Maar dat

hoeft helemaal niet zo'n probleem te zijn, als je de pensioengerechtigde leeftijd maar verhoogt. De VUT is een schandaal.Je moet de mensen de kans geven tot hun zeventigste door te werken of op hun zestigste op te houden, naar eigen keus. Ik houd mij nu erg veel bezig met de ouderenemancipatie. Ouderen worden nog veel erger gediscrimineerd dan vrouwen. Zij mogen niet werken, ze hebben gemiddeld een veel lager inkomen, er zijn meer alleenstaanden, en er wordt geen rekening met ons gehouden in het verkeer en in de openbare gebouwen. We hebben eigenlijk ook geen macht, want staken helpt niet, en we worden betutteld. Oudere mensen zijn bovendien voor het grootste deel vrouwen, en die hebben het vaak toch al niet makkelijk. Het grootste deel van het beleid is zorg- en hulpbeleid, maar tachtig procent van de mensen boven 65 jaar heeft dat helemaal niet nodig. Wèl dat er rekening met ze wordt gehouden, al gaat het maar om zoiets eenvoudigs als het vegen van de stoep als het gesneeuwd heeft, in plaats van alleen de rijweg. Anders breken wij onze benen en worden we invalide. Maar ja, dat vinden ze wel fijn, want dan zijn we een object van zorg en hulp geworden en passen we weer in het beleid. Nu hebben ze bedacht, vanwege de hoge kosten van verzorgingshuizen, dat we maar zoveel mogelijk thuis moeten blijven. Maar dat hele circuit dat daarom heen ontstaat, is zo betuttelend, dat de meesten van ons zich afvragen hoe ze daar in vrc' desnaam buiten kunnen blijven.

9

25

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen