VU Magazine 1988 - pagina 263

Het voornaamste resultaat was de oprichting van het Permanent Arbitragehof in Den Haag, in feite niet meer dan een keuzelijst van scheidsieve hemel, nu wordt het merechters. Maar het vormde een eernens!, riep een afgevaardigde ste stapje in de richting van een in-i^toen in juni 1899 de onderstitutionele rechtsmacht boven de handelingen begonnen. Veel diplostaten. Om die reden lieten de grootmaten hadden zich voorbereid op machten vastleggen, dat dit Hof uitwisseling van informatie en een niets te zeggen had over zaken die plechtige betuiging van vredeswil tot raakten aan 'nationale en vitale beslot. Maar nu legden Martens en an-

Den Haag de aangewezen plaats voor de vredesconferentie.

I

-~ss««i.^- "iv.i-.;.:

Het leggen van de eerste steen van het Vredespaleis, tijdens de tweede vredesconferentie. Intussen vlucht de Vredesengel naar de hemel en duikt de Naakte Waarheid onder in een put. Het Haagse Vredespaleis. Foto Bram de Hollander

dere deskundigen uitgewerkte plannen op tafel voor de institutionalisering van vreedzame conflictoplossing. De zaak werd snel gedelegeerd naar een kleine onderzoekscommissie. Hier hadden deskundigen, die ook lid waren van het Instituut, de overhand. Vooral Asser trok alle registers van zijn rechtskennis open. Gaandeweg kwam zelfs de Duitse jurist Philipp Zorn onder de indruk van de argumenten. Tenslotte weigerde deze zijn instructie, om de plannen te torpederen, verder uit te voeren. Het publiek begreep dat een resultaat binnen handbereik lag. Nu zetten de mogendheden Duitsland onder druk om zich soepeler op te stellen. Knarsetandend ging Keizer Wilhelm II door de knieën: "Om de Tsaar zijn gezicht niet te laten verliezen, stem ik met die onzin in; maar ik zal mij ook later alleen op God en mijn scherpe zwaard beroepen. Ik heb schijt aan het hele besluit." 28

langen'. Ze hoopten dat het spoedig in onbruik zou raken. Kort voor de conferentie had Martens zijn vriend Asser persoonlijk gepolst, of hij wilde optreden als scheidsrechter in een geschil tussen Rusland en de Verenige Staten. Intussen was Asser lid van het Arbitragehof. Formeel bleven beide grootmachten hem beschouwen als een gewone vertrouwensman, niet als een nieuw type internationaal rechter. Maar Asser zorgde ervoor dat de overeengekomen regeling precies werd nagevolgd. Hij was er ook bij toen de Amerikaanse President Theodor Roosevelt in 1902 met veel fanfare een miniem geschil met Mexico aan het Hof voorlegde. Zo kreeg de nieuwe instelling geleidelijk enig aanzien in het internationale le-

bare punt in de Haagse Conventie gelaten. "Geen verrassingen", luidde voor Vreedzame Conflictoplossing. de strikte opdracht aan Martens, die Asser had erdoor gekregen dat deze opnieuw optrad als organisator. reële bevoegdheden kregen om de Voor de vredesbeweging was Asser feiten te achterhalen, ongeacht 'na- de held van de conferentie. In de tionale eer en vitale belangen'. uitstekend georganiseerde pacifistiDe regeringen hadden elkaar en het sche perscampagne verscheen hij al publiek plechtig beloofd, de confe- als een van de zeven Wereldrechters rentie voort te zetten. Dat gebeurde voor wie de mogendheden zouden tenslotte in juni 1907. In de Haagse buigen. Zelf had hij het veel bescheiRidderzaal wisselden zo'n 250 af- dener plan voorbereid om de orgagevaardigden samen 95.836 visite- nisatie van het Arbitragehof te verkaartjes uit. Om hun ernstige vre- beteren. Met grote tegenzin schikte deswil te benadrukken droegen ook hij zich in zijn instructie, om zich alde militaire deelnemers een stemmig leen te richten op het vage en nog zwart pak. Alleen een Griekse kolo- volstrekt kansloze plan van een nel, die zijn goudbestikte gala-uni- nieuw Internationaal Gerechshof. form had aangelaten, zat eenzaam te Dit moest, zoals het in de wandelschitteren. De regeringen hadden gangen heette, "een eerste-klas beditmaal niets aan het toeval over- grafenis" krijgen. De eerste-steenleg-

Om hun ernstige vredeswil te benadrukken droegen ook de militaire deelnemers een stemmig zwart pak.

ging van het door de staalmagnaat Andrew Carnegie gefinancierde Vredespaleis, als onderkomen voor de scheidsrechters, vormde het hoogtepunt van de plechtigheid. Het was vooral voor zijn werk aan de politiek beladen arbitrage-vraag, dat Asser in 1911 de Nobelprijs voor de Vrede won. In zijn eigen ogen was dit maar één aspect van zijn levenswerk, en niet eens het belangrijkste. Tot het einde toe bleef hij zich concentreren op het meer technisch-juridische werk om, door internationale overeenkomsten over de alledaagse vragen in het verkeer tussen de volkeren, vreedzame betrekkingen te bevorderen. Hij wilde de eerste overkoepelende rechtsorganen opbouwen in een wereld van zelfstandige staatsmachten. Hij maakte net niet meer mee hoe in augustus 1913 het Vredespaleis werd geopend als "tempel voor de eredienst van de vrede". Een jaar later stortten de grootmachten zich in de Eerste Wereldoorlog. Voor Asser zou dat geen verrassing zijn geweest. Spotprent van Johan Braakensiek op de Aan de onderhandelingstafel had hij beperkte opzet van maar al te goed geleerd hoe smal de de vredesconferentie marges waren voor vredespolitiek. in 1907. "Asser (rechts) tegen de Toch was hij als deskundige, tegen organisator van de de stroom in, blijven weigeren om vredesconferentie mee te gaan in een politieke logica Martens: 'En u kunt dat allemaal berededie nationale eer stelt boven vrede; neren zonder er zelf om te lachen?' Marzijn blijvende verdienste. Op 29 juli zal het 75 jaar geleden zijn dat Asser stierf. Dit feit wordt dan herdacht op de plaats waar zijn naam bij uitstek voortleeft: het T.M.C. Asser-Instituut in Den Haag, het interuniversitaire samenwerkingsorgaan voor de ontwikkeling van het internationaal recht. D Zie ook mijn bijdragen over Asser en het Institut de Droit Internationale (dat in 1904 de Nobelprijs won) in: M. Neumann (Red.) Der Friedens-Nobelpreis von 1901 bis heute, Bd. I en 2, Zug (Edition Pacis) 1987/8. Marten van Harten is historicus en journalist.

29

tens: 'Zeker, dat heb ik al van kindsbeen af geleerd! Maar laten we zorgen dat dit beest (het symbool van Den Haag) het niet hoort.'"

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen