VU Magazine 1988 - pagina 349

de vloer aangeveegd te hebben met alle gangbare theorieën over het ontstaan en ontwikkeling der soorten. Kunnen we in dit geval niet rustig spreken over een Copernicaanse wending in het menselijk denken over de natuur? Er bestaan echter een paar kleine, vervelende feitjes die het beeld van Darwin als wetenschappelijk revolutionair gevoelig ondermijnen. Ilse Bulhof beweert dat Darwin helemaal niet de plotselinge uitvinder was van de evolutie-theorie, net zo goed als volgens haar Freud het onbewuste niet ontdekt heeft. De kern van Darwins gedachtengoed was namelijk al eerder door andere onderzoekers geformuleerd. Typerend was ook dat Darwin in het jaar 1859, toen hij zijn roemruchte meesterwerk The origin of species publiceerde, er door zijn vakgenoten vermeld werd dat er in dat jaar geen wetenschappelijke ontdekkingen van een buitengewoon kaliber waren gedaan. En dat zeiden ze niet uit jaloezie of uit blindheid, Darwins boek kwam voor hen simpelweg allesbehalve als een donderslag bij heldere hemel.

staande inhoud, een feestelijke verpakking voor een misschien wat saai cadeautje. "We zullen de Waarheid arwin lijkt zo een voorloper doceren in onze andere academische te zijn geweest van een mo- programma's, dan leren we daarderne trend. Tegenwoordig naast nog een beetje rhetorica zodat wordt immers het plezierig geschre- we alles keurig kunnen opschrijven ven wetenschappelijke boek meer en onze bazen versteld kunnen doen dan ooit op prijs gesteld; een weten- staan die ons prompt bevorderen en schappelijk boek tussen de overige een betere baan geven", zou volgens vakantielectuur - dat moet kunnen. Pirsig het cynische achterliggende Vooral boeken op het terrein van de motief kunnen zijn voor een dergeschiedenis - dat immers zoveel te gelijke leesbaarheidscultus. bieden heeft aan spectaculair, span- Het strikte onderscheid tussen wenend en bovenal diep-menselijk dra- tenschap en literatuur is daarmee ma - vinden grif aftrek; maar ook nog niet ongedaan gemaakt, die die schijnbaar gortdroge natuurwe- kloof valt niet door alleen wat putenschappen zijn door diverse au- blicitair metselwerk te dichten. De aloude gedachte dat er tussen wetenteurs behoorlijk sappig gemaakt. Het zou er mee te maken kunnen schap en literatuur een nauwgezette hebben dat veel mensen de buik vol arbeidsdeling behoort te bestaan, hebben van het overgespecialiseerde wordt daarmee eerder bevestigd. De karakter van de wetenschappen met gedachte is immers dat de wetenhun tegen de borst stuitende jargon. schap het veld van de kennis beSinds de Gerrit Komrij's en de Hans ploegt terwijl na gedane arbeid de Achterhuizen eens flink zijn gaan overige behoeften bevredigd kunnen snoeien in met name de schijnbaar worden door kunst en cultuur; op florerende tuin der sociale weten- dat veld kan er naar hartelust geschappen is het daar heel wat kaler stoeid worden met hetfictieveen de geworden; de stukken dor hout ble- verbeeldingskracht terwijl de strenge ken er voor het oprapen te liggen. bewakers van de wetenschappelijke Typische zachte sector-uitdrukkin- regels dan toegeeflijk een oogje gen als 'een stuk hulpverlening voor dichtknijpen. et opzienbarende van The kansarme randgroepjongeren' en origin of species is niet zodergelijke, worden bijna alleen nog zeer gelegen in de theorie etenschap en literatuur maar gebezigd met een knipoog die erin geformuleerd wordt, po- een kind kan de ironie doorzien, het verhouden zich tot elkaar neert Bulhof, maar de manier waar- parodiëren van het jargon is tot als, zo zou je het filosoop die theorie verwoord werd. Die massacultuur geworden. fisch kunnen uitdrukken, het Rijk manier week sterk af van de gang- Toch zou deze moderne trend niet der Noodzakelijkheid versus het bare wetenschappelijke uiteenzetting veel meer dan een oppervlakte-ver- Rijk van de Vrijheid; en het is algewaarin een theorie op ordentelijke schijnsel zijn wanneer het alleen meen bekend dat die twee niet goed wijze, stap voor stap uit de doeken maar een kwestie van leesbaarheid zonder elkaar kunnen. Aldus gefor- Charles Darwin wordt gedaan. Bulhof: "Hij kan betrof Leesbaar in de zin van soepel geen levend wezen noemen, of hij geschreven boekjes die aansluiten bij roept uit hoe prachtig het is. Hij de dagelijkse omgangstaal, afgegrenvertelt welk een groot onderzoeker deld ten opzichte van vakjargon hij is. Hij richt zich op allerlei ma- maar ook ten opzichte van een al te nieren direkt tot zijn lezer: hij doet bewust literaire taal; een zeer opeen beroep op diens oordeel, hij zichtig streven naar originaliteit kan vleit hem, spreekt hem toe, stelt re- snel omslaan in verwijten van 'obtorische vragen. Hij argumenteert scurantisme' of 'holle retoriek'. Rovoor zijn stelling, maar meer reto- bert M. Pirsig merkt daarover op in risch dan logisch. Hij last smakelijke zijn boek Zen en de kunst van het anekdotes in. Hij gebruikt poëtische motoronderhoud: "Dat zou ons in beelden en prachtige vergelijkin- hetzelfde daglicht stellen als die leu- muleerd zou de literatuur als draaggen." genaars en oplichters en bedriegers ster van de vrijheid nog een streepje Volgens Bulhof vervalt bij Darwin uit het Oude Griekenland, die Sofis- bij ons voor hebben maar bij nadere het ons zo vertrouwde onderscheid ten - die herinner je je toch nog beschouwing slaat die waardering tussen wetenschap enerzijds en reto- wel?" snel om. De prijs die voor die vrijrica en literatuur anderzijds. En juist heid betaald moet worden is hoog. hierdoor haalde Darwin de discussie Leesbaarheid in die zin is niets an- Wetenschap wordt geacht zich bezig over de evolutie-theorie uit de beslo- ders dan het vinden van een aan- te houden met de werkelijkheid, terten ruimtes van bedaagd confereren- gename vorm voor een reeds vast- wijl de vrijheid van de literatuur

H

de academici en sprak hij een breed publiek aan.

D

W

Ilse Bulhof beweert dat Darwin helemaal niet de plotselinge uitvinder was van de evolutie-theorie.

VU-MAGAZINE—SEPTEMBER 1988

27

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen