VU Magazine 1988 - pagina 305

In het eerste geval kon men zeggen (en dat was het standpunt van vele Tories): "the King never dies", dat wil zeggen: de persoon van de Koning kan afstand doen of sterven, maar de Koning als overheidspersoon is onsterfelijk. Dat zou dan meebrengen dat Mary nu de eerstgeroepene was tot de troon en, in geval zij kinderloos zou sterven, Anne, en dan Anne's eventuele nakomelingen, en pas als die er niet (meer) waren Willem, als zoon van Jacobus'zuster. Het 'beddepanskind' bleef buiten beschouwing. In het tweede geval kon het parlement, na het sluiten van een soort verdrag eventueel Willem op de troon doen plaatsnemen (het standpunt der Whigs). Uiteindelijk gaf de Prins te verstaan dat hij geen recht had en niet verlangde aan de conventie iets voor te schrijven; dat hij de Prinses zo hoog achtte als een man een vrouw bij mogelijkheid achten kan, maar dat hij geen ondergeschikte en onzekere plaats in de regering wilde innemen. Hij wilde niet regeren by her courtesy. Hij was nu eenmaal zo gemaakt dat hij er zich niet in kon schikken om aan de apron-strings (de schortebandjes), zelfs van de beste der vrouwen te lopen. VU-MAGAZINE—JULI/AUGUSTUS 1988

Ook een regentschap kon niet in aanmerking komen. Hij liet de conventie geheel vrij om de zaak anders te regelen, maar dan zou hij naar Holland terugkeren; de kroon was not such a thing in his eyes; hij zou ook heel aangenaam zónder kunnen leven. De Prinses bevestigde hun gezamenlijke zienswijze door vanuit Holland te schrijven: dat het altijd haar voornemen was geweest, ook als zij langs de geregelde weg der erfopvolging tot de troon geroepen zou zijn, haar macht onder goedkeuring van het parlement in handen te stellen van haar gemaal. Als 's Prinsen vrouw had zij geen andere wens dan hem onderdanig te zijn; de zwaarste grief die men haar kon aandoen, zou zijn haar voor te stellen als zijn mededingster. En zo gebeurde het dat de Lords en de Vertegenwoordigers der Gemeenten op 16 februari 1689 "alleen voor deze ene keer" de kroon elective verklaarden door William and Mary uit te nodigen samen als Koning en Koningin op te treden, waarbij de uitvoerende macht alleen bij de eerste zou berusten. Een 'dyarchie' dus, een dualistisch koningschap, uniek in de geschiedenis. Het conventie-parlement verbond aan deze verklaring de voorwaarden die werden neergelegd in de Deciaration of Rights waarin de 'aloude vrijheden' werden bevestigd, voor welker handhaving Willem naar Engeland gekomen was: het recht van petitie, geen recht van dispensatie van wetten door de Koning alleen, geen belastingheffing en geen leger op de been houden zonder toestemming van het parlement. Op 21 april 1689 had de kroning plaats. En daarmee was een revolutie voltooid die, omdat zij praktisch zonder bloedvergieten plaats had, als de 'Roemrijke Omwenteling' bekend staat. D

Handschrift van Willem III.

p

Dr. C. de Ru is historicus

27

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen