VU Magazine 1988 - pagina 100

lijke of levensbeschouwelijke grondslag, behoort te zijn. Alleen de vakken van de godsdienstwetenschappelijke theologie horen dus in strikte zin aan de theologische faculteit thuis. De levensbeschouwelijk gebonden vakken worden niet 'aan', maar 'bij' de theologische faculteit gedoceerd; niet de staat is er verantwoordelijk voor, maar de kerken zijn dat. De scheiding tussen 'openbare' en 'kerkelijke' vakken komt overeen met die tussen wat Adriaanse, Krop en Leertouwer godsdienstwetenschappelijke en klassieke theologie noemen; in de eerste categorie horen vakken thuis als kerkgeschiedenis en godsdienstsociologie, tot de tweede behoort bijvoorbeeld de dogmatiek. Kerkelijke en wetenschappelijke theologie behoren te worden onderscheiden van elkaar, maar wel in elkaars nabijheid beoefend, vindt ook Leertouwer. "Dat is niet iets bijzonders van de theologie. Kunstwetenschappen en het theater horen ook dicht bij elkaar. Alle vormen van verbeeldingskracht - kunst en religie zijn de voornaamste - hebben de wetenschap door hun verontrustende nabijheid iets te bieden. De klassieke theologie heeft bij de universiteiten niet alleen de functie van confrontatie en tegenspraak. Ze kan ook vragen stellen waarop niet direct een antwoord voorhanden is, maar die wel impliciet en expliciet kritiek op

De klassieke theologie kan vragen stellen die de zwakke kanten van het gangbare wetenschapsbegrip laten zien. het gangbare wetenschapsbegrip inhouden en de zwakke kanten ervan laten zien. Ondanks het feit dat de klassieke theologie niet kan voldoen aan de normen van de wetenschap, is ze niet in academische of intellectuele zin waardeloos. De godsdienstwetenschappelijke theologie kan haar niet 'tussen haakjes zetten'; zonder haar resultaten over te nemen, moet ze wel heel scherp luisteren naar de vragen die de klassieke theologie stelt. Ik denk dat deze vragen onmisbaar zijn. Een faculteit waar alleen godsdienst10

wetenschap wordt bedreven kan best bestaan, maar zónder de nabijheid van de klassieke theologie kan dat gemakkelijk een bloedeloze zaak worden." Blijft de vraag of ev door deze constructie niet toch iets verloren gaat. Wordt de theologie in de eigenlijke zin van het woord toch niet vleugellam gemaakt? "Is de zaak van de klassieke theologie" - om met de auteurs te spreken - "niet te goed om haar op te offeren aan de mogelijkheid van conformiteit met het geldende wetenschapsparadigma?" De auteurs beantwoorden de vraag niet.

E

varing elementen zitten die self-evident zijn, dat wil zeggen elementen waarvan de waarheid zo duidelijk is dat je er niet nader naar hoeft te vragen. Ik ben als vergelijkend godsdienstwetenschapper de hele dag bezig met religieuze ervaringen van anderen en ik heb nog nooit iets aangetroffen dat self-evident is. Religieuze ervaring is een dagelijkse ervaring die in een religieus referentiekader wordt geplaatst en daardoor een ingrijpende betekenis krijgt. Het is heel goed mogelijk dat er tien bedoeïenen waren die op zekere dag een vuurtje zagen branden in de woestijn en dat er maar één was Mozes - die in de brandende braamstruik de aanwezigheid van God ervoer. Zo'n ervaring is niet self-evident."

en variant op deze vraag stel-• de prof.dr. H.M. Kuitert, hoogleraar aan de Vrije Universiteit, in een bespreking van Het verschijnsel theologie in NRC/Han- Dat de godsdienstwetenschappelijke delsblad. Kuitert is het tot op grote theologie met dit standpunt haar rehoogte met de schrijvers van het levantie verliest voor het gezamenlijk boekje eens; ook hij vindt dat theolo- zoeken naar de waarheid door chrisgie zich aan de regels van de gangba- tenen en moslims, ontkent Leertoure wetenschap heeft te houden, wil zij wer. Hij heeft andere ervaringen opaanspraak maken op wetenschappe- gedaan tijdens een gastdocentschap lijkheid. De consequentie die het aan de universiteit van Mohammed drietal uit Leiden trekt, trekt Kuitert de Vijfde in Rabat, Marokko, waarechter niet. Volgens hem is het wèl van hij net is teruggekeerd. mogelijk om verschillende uitspra- "Ik zat daar tegenover studenten uit ken over God te toetsen en uit te ma- alle lagen van de bevolking, van geken welke uitspraken meer waarheid seculariseerde stedeHngen tot mensen bevatten en welke minder. Wie dat die zo uit het Atlasgebergte kwamen. niet probeert, "geeft te gauw een Het verschijnsel vergelijkende godsdoodgewone vraag op en dat moetje dienstwetenschap kennen ze daar niet; de islam sluit dat uit. Er kwam in de wetenschap nooit doen." dus ook een vraag: 'Hoe kan dat, we Kuitert eindigt zijn bespreking met weten toch wat de waarheid is, dat iets dat haast een wanhoopskreet staat toch in de Koran, dat kunt u lijkt: als het niet mogelijk is veranttoch ook bestuderen?' Een maatwoorde criteria op te stellen voor schappij als de Marokkaanse is bezig waar of onwaar, dat wil zeggen: "als met een secularisatieproces waarin theologie in de klassieke zin van het wij veel verder zijn. In dat proces woord niet kan, hebben christendom moet - naast een klassieke theologie en bijvoorbeeld islam elkaar ten aandie durft te zeggen wat een mens zien van de waarheid niets te bieden. moet geloven om zalig te worden En dat lijkt mij ongerijmd." een godsdienstwetenschappelijke De reactie van Leertouwer op wat theologie bestaan. Die kan aan de Kuitert te berde brengt is leerzaam. mensen, die niet meer weten of ze Die maakt iets duidelijk van wat de eigenlijk wel zalig willen worden, theologie, zoals hij en zijn medeau- maar die wèl dagelijks met de impact teurs die in gedachten hebben, in de van godsdienst geconfronteerd worpraktijk te bieden heeft. den, uitleggen hoe het verschijnsel Leertouwer denkt dat wat Kuitert godsdienst in elkaar zit, hoe het wil niet kan, vooral omdat Kuitert werkt. Om het secularisatieproces te naast het criterium rationaliteit ook begrijpen is bijna niets zo belangrijk nog de ervaring invoert als een crite- als het bestaan van zo'n godsdienstrium waaraan uitspraken over God wetenschappelijke theologie." D moeten worden getoetst. "Wat bedoelt Kuitert nu precies als hij dat tweede criterium opvoert? Blijkbaar Hanne Obbink is theoloog en freelance journaverwacht hij dat er in de religieuze er- list VU-MAGAZINE—MAART 1988

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen