VU Magazine 1988 - pagina 418

maar plichtsgetrouw. Zijn geiten waren ook onnozel maar minder plichtsgetrouw want op een avond kwamen zij niet bij Kaldi terug. Hij ging op zoek en vond zijn geiten in opgewekte stemming in de buurt van een rivier, waar een boompje stond met donkere bladeren en rode bessen. Kaldi kreeg het vermoeden dat er iets met de bessen aan de hand was. Hij nam er een paar en danste spoedig vrolijk rond. Toen kwam er een slaperige imam voorbij die het tafereeltje gadesloeg en besloot een aantal bessen mee te nemen. Hij voerde talloze experimenten met de bessen uit, en een ervan was dat hij ze roosterde en in kokend water stopte. Nooit meer waren de imam en zijn broeders slaperig bij het doen van religieuze oefeningen. En zo, aldus de legende, verspreidde de koffieboon zich vanuit een klooster in Jemen over de hele wereld. Een ander willekeurig gekozen voorbeeld van serendipiteit. In 1904 rolde de vriendin van een ijsverkoper uit Louisiana een wafel rond de bloemenruiker die hij haar had gegeven. Om haar ijsje niet te laten lekken herhaalde ze dit met de ijswafel. Dit was het allereerste ijshoorntje aller tijden.

B

izarre curiositeiten? Zonder twijfel. En Pek van Andel heeft nog veel meer van zulke verhalen in zijn collectie. Al zo'n tien jaar verzamelt deze medicus onArchimedes in bad; Eureka! gezochte vondsten. Hij heeft er inFoto Frank Straatemiddels zo'n duizend gevonden. Zo meier/EFG nu en dan presenteert hij een kleine selectie daarvan op een tentoonstelling; dit jaar in Groningen, een paar jaar geleden was er op de Vrije Universiteit ook een serie voorbeelden van serendipiteit te zien. Van Andel is niet kieskeurig in het selecteren van zijn voorbeelden: er zitten praktische ontdekkingen bij, die dienen ter vergemakkelijking van het dagelijks leven, maar ook artistieke stijlbreuken en fundamentele, wetenschappelijke doorbraken. Een kniesoor zal opmerken dat het waarheidsgehalte van veel van die verhalen op zijn minst dubieus is. Van Andel maalt daar niet om, hij realiseert zich ter dege dat sprookjes, mythen en legenden tot zijn belangrijkste bronnen behoren. "Als het niet waar is, dan is het mooi ge-

vonden", noteert hij bij zijn expositie. Bovendien kunnen ook onware verhalen leerzaam zijn en iets onthullen over de wijze waarop inzichten veelal tot stand komen. De kunst is een terrein waar de serendipiteit eigenlijk nog het gemakkelijkst te accepteren valt. Artiesten heten immers van nature grillig te zijn en zich gemakkelijk te laten meeslepen door hun ingevingen. Daardoor is het verhaal hoe Picasso'?, blauwe periode ontstond niet echt schokkend. Dit verhaal wil dat de schilder, toen hij nog aan het begin van zijn carrière stond en in Parijs woonde, op een dag ontdekte dat hij alleen nog maar blauwe verf in huis had. En aangezien hij geen

geld had om nieuwe verf te kopen, besloot hij alleen met blauw te schilderen. Dat boeide hem zozeer dat hij ermee doorging. Verbazingwekkender is het verhaal van de schilder Kandinsky. Op een dag liep hij zijn atelier binnen en zag daar een schilderij op een ezel dat hij niet kende, maar wel prachtige, heldere kleuren had. Toen hij nog eens goed keek, zag hij dat het zijn eigen schilderij was dat op zijn kop stond. Op dat moment realiseerde Kandinsky zich dat het afbeelden van objecten in zijn schilderijen niet nodig was en zelfs storend kon zijn. Er ligt nu een verleidelijke conclusie voor de hand: vanaf dat ogenblik was de abstracte schilderkunst geboVU'MAGAZINE—NOVEMBER 1988

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen