VU Magazine 1989 - pagina 67

dineerde synthese, de vorming van deze RNAcomponenten dus, kun je heel eenvoudig begrijpen op grond van hun rangschikking op het genoom, het geheel dat alle genen te samen vormen; ze staan - wat simplificerend gesteld - óf allemaal op 'aan', óf allemaal op 'uit'," Dat het onderzoek naar de structuur van ribosomale eiwitten halverwege de jaren zeventig in een stroomversnelling geraakte, is vooral te danken aan de ongekende mogelijkheden die de toen nieuwe en omstreden recombinant-DNA-technologie bood. Prof. Planta: "We konden toen zonder omwegen de structuur van de genen gaan bepalen en hadden daarmee meteen ook de structuur van de ribosomaie eiwitten opgehelderd. Dat was voordien een heel moeizaam proces; het IS te doen met behulp van eiwitchemie, maar dit was veel makkelijker; uit de genetische informatie konden we direct de structuur van het eiwit aflezen."

D

oor de simpeler werkwijze die recombinant-DNA-technieken boden, konden prof. Planta en de zijnen sneller overstappen op

pleiten, en dat niet zelden voor het front van een groot aantal luidruchtige tegenstrevers die in hem een professor Sickbock meenden te ontwaren. Planta nu: "Ik zat in een dualistische positie. In mijn hart was ik er van overtuigd dat dit een machtige en probleemloze techniek was. Maar het waterdicht bewijs daarvoor kon ik nog niet leveren. Ik kon nog niet met mijn hand op datzelfde hart zeggen: het is absoluut gevarenvrij. Daarom vond ik het gepast voorzichtigheid in acht te nemen." "Een andere reden voor deze terughoudendheid was mijn overtuiging dat het, omwille van de relatie tussen wetenschap en maatschappij, juist was vrijwillig en in het openbaar rekenscfiap af te leggen van de potentiële mogelijkheden, de risico's, én van de stappen die we wilden nemen om die risico's te analyseren. Maar persoonlijk was ik er op dat moment al van overtuigd dat een landing van marsmannetjes in Buitenveldert waarschijnlijker was dan een fataal ongeluk als gevolg van recombinant-DNA-technieken." Gevraagd naar de reden van deze overtuiging, stelt Planta dat de mogelijkheid van de mens om genetisch in te grijpen verbleekt bij het manipulerend vermogen van de natuur. "De natuur speelt en sleutelt veel ingrijpender met erfelijke eigenschappen dan wij ooit zullen kunnen", stelt hij, En daarin ligt meteen ook de geruststelling verborgen dat de natuur genadeloos korte metten zal maken met eventueel uit het laboratorium ontsnapte, genetisch gemanipuleerde absurditei-

VU-MAGAZINE—FEBRUARI 1989

ten. Prof. Planta: "Zo'n gemanipuleerde bacterie overleeft die vrijheid buiten de laboratoriummuren nog geen seconde! Als er al zo'n voor de mens fatale bacterie te manipuleren zou zijn, dan had de natuur die zelf allang geproduceerd. Op dit punt valt de natuur niet te evenaren. Dat zei mijn gezond verstand me toen al. Achteraf heb ik gelijk gekregen. En nu is er niemand meer die eraan twijfelt." "Wat de ethische bezwaren betreft: ik heb er destijds al op gewezen dat de mogelijkheid om de mens, en uiteindelijk de samenleving, genetisch te manipuleren altijd aanwezig is. Ik heb er echter bij gezegd dat er nog een lange weg te gaan is voor het zover Is, met tal van kruispunten waarop we kunnen beslissen: gaan we door of niet? Bovendien was ik er ook tóen al van overtuigd dat het genetisch manipuleren van mensen in het niet valt bij andere manipulatieve mogelijkheden die ons al jaren ter beschikking staan; denk bijvoorbeeld aan de psychofarmaca die in de gezondheidszorg en daarbuiten algemeen zijn geaccepteerd. Het is uiteindelijk maar een heel beperkte hoeveelheid nieuwe informatie die je in een bestaand genetisch systeem kunt inbrengen. Misschien nèt genoeg om, met behulp van gentherapie, één bepaald gen dat een erfelijke ziekte veroorzaakt, te vervangen door een gezond exemplaar. Dat kan dan groot heil brengen."D

Prof.dr. R.J. Planta. Foto AVC/VU.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen