VU Magazine 1989 - pagina 316

bevindt, een aantal niet mis te ver- die men als middel gaat hanteren stane waarschuwingen laten horen. om de excellenten van de minder exZoals - misschien wel de belangrijks-cellenten te scheiden. Als je dan per te - het teveel aan nadruk dat in de ongeluk in een vakgroep zit die wat academische wereld op 'excellence' islager scoort op die hitparade, dan komen te liggen; en het opgeklopte krijg je te horen dat je onvoldoende streven uitsluitend nog genieën te wil-kwaliteit hebt. Onzin natuurlijk. Die len afleveren. voortdurende nadruk op wat men "Dat is juist, al zal ik het - als u mij dan 'kwaliteit' pleegt te noemen, toestaat - geen crisis noemen. De vind je tegenwoordig trouwens overzaak waar het mij om gaat is deze: al in de maatschappij. Daar zou het de universiteit is steeds meer in een om gaan, dat is het alleen-zaligmahoek gedrongen waarin zij voortdu- kend principe. Het lijkt wel een ziekrend het eigen bestaansrecht schijnt te!" te moeten verdedigen. Dat zij dat doet, kan ik ook eigenlijk best beeze boutade moet de stevig grijpen. Maar toch." rokende Kossmann beko"De universiteit - en dan met name pen met een hevige hoestde natuurwetenschap - is zo'n twin- bui. "Dat komt er nou van", zegt hij tig jaar geleden zelf begonnen met met half-verstikte stem, in het midhet wekken van de suggestie dat zij, den latend of hij het oorzakelijk verdankzij haar excellente vertoningen, band tussen de zojuist gedoofde sialle belangrijke problemen in de we- garet en zijn hoestbui, dan wel dat reld zou kunnen oplossen. Daar was tussen de commercialisering en de geld voor nodig. En om dat te Werdegang van de universiteit bekrijgen moest de universiteit dus doelt. Er schitteren hoe dan ook pretlichtjes achter de dikke brilleglazen. Een korte pauze en een nieuwe sigaret - blindelings opgevist uit de zak van zijn donkeblauw colbert - brengen zijn stem terug, waaruit de eerdere boosheid nog niet geheel verdwenen blijkt. "Irreëel en volstrekt hypocriet vind ik dit streven, en bovendien getuigend van weinig historisch besef. Het is er in de universiteit nóóit om gegaan uitmuntendheid op de troon te zetten. En het gaat er ook nu niet aannemelijk maken dat daar, onder om. Begrijp me goed: ik heb niets haar dak, het meeste talent te vintegen excellente wetenschap noch teden zou zijn. Dat talent, die excelgen excellente wetenschappers. Met lente wetenschapper, werd een soort genieën, vind ik, moet je heel voorpropagandamiddel, met als gevolg zichtig omspringen; zij zijn het zout een commercialisering van de uniin de pap. Maar ze zijn en blijven versitaire beeldvorming." uitzonderingen; we noemen ze niet "Die commercialisering krijgt de voor niets 'uitzonderlijk begaafd'. universiteit nu dubbel betaald gezet. Want van de kant van zowel univer- En je moet als universiteit dus niet sitaire besturen, waarin overigens doen alsof je uitsluitend voor het mensen zitten die vaak zelf niet eens opleiden en bekwamen van dat éne meer uit de wetenschap zijn voort- genie in het leven bent geroepen. gekomen, als van de kant van het Dat is niet zo, het is nooit zo geministerie, weerklinkt op steeds weest, en het zal ook nooit zo zijn." scherpere toon de eis: laat u die ex- "Treffend vind ik in dit verband dat, cellente kwaliteit waarop u prat gaat als wij over 'de middelmaat' praten, maar eens zien. En de criteria waar we dat in afkeurende zin bedoelen. Volkomen ten onrechte. De middelmen dan in arremoede naar gaat maat wordt gevormd door degenen grijpen, zijn - behalve het aantal afdie een plekje moeten vinden tussen gestudeerden - steevast het aantal dom en briljant. We vergeten dat erelinten en het aantal keren dat het grootste deel der mensheid men geciteerd wordt." ook de academisch gevormde mens"Op die manier krijg je hitlijsten heid - zich op dat middenveld bewaaraan iedereen onderworpen is en

D

'Het gaat in essentie in de wetenschap niet om breekpunten en voortdurend wijzigende inzichten, maar om continuïteit.'

6

vindt. Dat geldt studenten, maar evenzeer hun docenten." "Laten we nou toch eerlijk zijn: om het opleiden van die mensen gaat het toch in hoofdzaak aan een universiteit? Niet alleen kwantitatief, maar ook kwalitatief! De maatschappij drijft niet op genieën, maar op de middelmaat die de zaak gaande houdt. Laten we wel wezen: als we alleen maar genieën hadden dan werd het een volstrekte chaos; een strijd van allen tegen allen."

U

pleit voor een herwaardering van de middelmaat, maar dan zonder de negatieve bijklank die dat woord heeft. "Ik vind dat dit woord ten onrechte een pejoratieve betekenis heeft gekregen, ja. De denkers van de achttiende-eeuwse Verlichting gebruikten het woord nota bene als uiting van lof en waardering. Als men het nu gebruikt als synoniem voor 'slecht' dan is dat puur een kwestie van taaiinflatie. Slecht moeten we natuurlijk ook niet hebben. Maar die haast obsessieve nadruk op kwaliteit - kijkt u maar naar de oekazes die ons vrijwel dagelijks vanuit het ministerie bereiken - vind ik even verschrikkelijk." "Je zult maar deel uitmaken van een centre of excellence. Alleen het woord al. Ik moet er niet aan denken! En dan nog de manier waarop men dat vaststelt, met van die hitlijsten en zo; ik vind dat niet alleen volstrekt arbitrair, het is een uiting van pure wanhoop. Op basis van zoiets beweren dat je kwaliteit hebt; dat kun je toch niet voor jezelf verantwoorden?! Je wéét toch dat je dan pretendeert iets te meten dat je per definitie niet meten kunt!" "Soms denk ik: laat ze maar. Maar als iedereen z'n mond houdt, dreigt, er universitair gezien, veel verloren te gaan. En dan heb ik het nog niet eens alleen over de minder gewilde vakgebieden die beknot dreigen te worden. Want geen universitair medewerker - van welk vakgebied ook - komt zo nog aan doceren toe, als alleen het aantal publikaties dat hij op z'n naam heeft staan, hem van ontslag kan vrijwaren. Zeg nou zelf: hoe kun je in vredesnaam aantonen dat je excellent bent, als je alleen maar colleges geeft? En dan hoor je ook steeds vaker de klacht dat die studenten van tegenwoordig zo mid-

VU-MAGAZINE—SEPTEMBER 1989

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen