VU Magazine 1989 - pagina 458

L

ater werden echter, met behulp van bacteriën, eiwitsphtsende (proteolytische) enzymen ontwikkeld die wel goed konden gedijen bij een hoge zuurgraad. Het enzym dat wordt gebruikt in Biotex was bijvoorbeeld afkomstig van de bacterie Bacillus licheniformis. Zulke enzymen zijn zeer geschikt om eiwitvlekken tijdens de was te doen oplossen. Dat de wastemperaturen de afgelopen jaren enorm zijn verlaagd (een gevolg van het toenemend gebruik van synthetische en gekleurde weefsels en een groter energiebesef) speelt het toepassen van enzymen in de kaart. De optimale temperatuur voor veel enzymen ligt immers ver beneden de 90 graden Celsius. Ook de befaamde vetvlek, die volgens reclamemakers tot verlies bij judo-gevechten leidt ("Hé, je hebt een vlek op je pak!"), wordt bedreigd door enzymen. In Japan is men er door genetische manipulatie in geslaagd vetsplitsende enzymen {lipolasen) te ontwikkelen die kunnen worden toegepast in wasmiddelen. Hierbij werd genetisch materiaal, afkomstig uit een schimmel die van nature vetten afbreekt, ingebracht in de produktie-schimmel Aspergillus oryzae (die in Japan al jaren wordt gebruikt in de industriële produktie van onder meer sojasaus). Deze schimmel, die goed kan groeien in vergistingstanks (fermentoren), werd hierdoor aangezet tot de produktie van lipolasen. Een groot commercieel succes is overigens na de introductie van het wasmiddel in 1988 vooralsnog uitgebleven. Volgens fabrikanten

Behalve op de ontbijttafel spelen enzymen ook in de badkamer een steeds belangrijkere rol. wordt dit veroorzaakt door het conservatisme dat de wasmiddelensec-tor, ondanks het gebruik van de geliefde slogan 'vernieuwd', kenmerkt.. Misschien speelt de ingebakken angst voor biotechnologie echter ook een rol.D

n 1925 kloeg Stefan Zweig in de Neue Freie Pfesse in Wenen:"Alles nivelliert sich auf ein einheitliches kulturelles Schema...immer wieder verdunstet das feine Aroma des Besonderen in den Kuituren (der Völker)". Hij wees op Rathenau, de door rechts-extremisten in 1922 vermoorde bankier, cultuurfilosoof, ministervan de jonge republiek van Weimar, die al voor Wereldoorlog I de onontwijkbare mechanisering van het bestaan had voorspeld. Symptomen? De dans, de mode, de bioscoop, de radio: zij geven alle blijk van de toenemende uniformisering van de cultuur, van het individu wordt steeds mindereen creatieve bijdrage gevraagd, de geest van de eeuw bevordert massaal genieten. Wij, "denen geistige Kuituur Lebensleidenschaft ist", wij zijn 'outsider' geworden, zoals de laatste Encyclopedisten tijdens de Eranse Revolutie. (Om een idee daarvan te krijgen leze men de biografie van Condorcet door Roberten Elisabeth Badinter. De filosoof valt op zijn vlucht uit Parijs op in een kroeg omdat hij de Odes van Horatius bij zich draagt en wordt door de revolutionaire garde gearresteerd.) Dat schrijft Zweig meer dan zestig jaar geleden! Intussen is "die Monotonisierung der Welt" voortgeschreden in een omvang die Zweig zich niet kon voorstellen - hij stierf door eigen hand in Brazilië in 1942, door de oorlog bevestigd in zijn cultuurpessimisme, de ondergang van "Die Welt von Gestern". Werd een geluid als dat van Zweig door de geestelijke elite, door het 'Bildungsbürgertum' van 1925zeer wel verstaan, nu kost het de grootste moeite om er nog aandacht voor te krijgen. Zeker, telkens opnieuw worden

waarschuwende vingers geheven: zoals die van George Steiner (Huizingalezing), van Alain Finkielkraut (La défaite de la pensee), Allan Bloom (The Closing of the American Mind), alle dne in 1987. Maar voor de machtige combinatie van het massale, hetgeriefelijke en daarmee van het commercieel nastrevenswaardige moet 'das Geistige in der Kultur' steeds verder opzij. De discussie over de komst van commerciële televisie in ons land-in de gedaante van Véronique (zou Lex Harding Frans kunnen spreken?) en

zond, heeft geen begrip voor wat de mensen willen. Hetzij zo. Maar ik weet wat wij willen, wij van een uitstervend soort. Zolang wij er zijn moeten wij "der wachsenden Gleichformigkeit der Welt auch mitder Seele verweigern" zegt Zweig, want in de eigen ziel is onze oereigene, nooit te monotoniseren wereld. Zo beschouwd lijkt het allemaal een pleidooi voor een ik-cultus, niet die van de yuppies en de MP maar van een wat elitaire, geestelijke aard. Dat is zelden anders geweest. De periode in onze bescha-

co

Eentonig

CD

cc cc

Joop van den Ende-gaat ook al helemaal niet meer over het gevaar van de geestelijke afstomping. Onder het mom van de vrijheid van communicatie (op zichzelf een groot goed) wordt het recht van de goegemeente gepostuleerd op programmehng waarbj niet nagedacht hoeft te worden. Aanhangersvan omroep als een publieke dienst worden in de verdediging gedrongen, zij zouden paternalistisch zijn ("raising the level of public taste" zoals Reith, degrondlegervan de BBC wilde, en alle aanhangers van "volksontwikkeling" met hem, is inderdaad wat vaderlijk, gelukkig maar), zij zouden de vooruitgang tegenhouden. Wie straks nog een documentaire wil zien over The waste land -^an Eliot, zoals de VPRO die onlangs uit-

ving, vanaf Condorcet tot onze dagen, waarin we ons gedrongen voelen alle burgers deelachtig te doen worden in de beschaving is maareen korte periode in de geschiedenis. Sinds we weten dat de commandant van Dachau, aldus Steiner, een uitmuntend amateur Chopin-vertolker kon zijn na overdag zijn beulswerk te hebben verricht, is ons het geloof ontvallen dat hoge beschaving automatisch leidt tot hoog ethisch normbesef. Volksontwikkeling heeft dan geen zin. Geef het volk dan maar commerciële televisie. Dat streven is volkomen legitiem. Verontrustend is alleen dat onze wereld al zo eentonig is, dat het niet meer als cultuurbederf wordt gezien. Wist Zweig veel hoe goed hij het nog had.

VU-MAGAZINE—DECEMBER 19

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen