VU Magazine 1989 - pagina 251

B

ehalve dat de pohtieke consequenties van biologische en sociale gedragstheorieën niet eenduidig zijn vast te stellen, is er nog een andere reden om geen liefhebber van een 'biologistisch' taboe te zijn. Wanneer over een theorie namelijk niet mag worden nagedacht, kan zij evenmin ontzenuwd worden. Het taboe versterkt de gedachte dat de biologie een waarheid over de mens in de aanbieding heeft,

Opmerkelijk is echter dat Schellekens en Visser weinig principieel zijn in hun kritiek. Wederom is het immense goedmoedige vertrouwen in sociale gedragstheorieën in het oog springend. Wat de biologie ten strengste wordt ontzegd is de sociologie in alle vrijheid toegestaan. Door de auteurs wordt zonder voorbehoud gezegd dat de werkloosheid van zwarten het gevolg is van omgevingsinvloeden. Het door hen zo

variatie in menselijk gedrag. Dat dezelfde genen of dezelfde sociale omstandigheden aanleiding kunnen geven tot totaal uiteenlopende gedragswijzen is vanuit deterministisch oogpunt een gotspe. Vanuit datzelfde oogpunt is het ook moeilijk te verteren dat sommige mensen weigeren om zich te laten rubriceren. Dat agressiviteit en vredelievendheid, domheid en intelligentie, in een en dezelfde borst kunnen huizen, blijft vanuit zulke benaderingen iets raadselachtigs. Ze gaan er ook beide van uit dat het duidelijk is waar we het over hebben

In één swingende beweging wist de homoseksueel de dominee, de arts en de welzijnswerker van zijn rug te schudden. wanneer we over 'menselijke eigenschappen' spreken. Het heten voor eens en voor altijd vaststaande gegevens te zijn, waarbij het enige twistpunt is of die eigenschappen in de genen dan wel in de omgeving, of in een mengvorm van beide, opgesloten zitten. die niet onder ogen gezien mag wor- zorgvuldig aangebrachte onderden. Wie de ogen wél durft open te scheid tussen correlatie en oorzakehouden zal weldra erkennen dat het lijkheid, is kennelijk voor een mowaarheidsgehalte van veel biologi- ment vervallen verklaard. sche theorieën met racistische implicaties, op gezichtsbedrog berust. uist dat zoeken naar causale keSchellekens en Visser geven bijvoortens zou wel eens de grote overbeeld aan dat bij veel onderzoekers eenkomst van nature- en nurtueen principiële verwarring bestaat re theorieën kunnen zijn. En mistussen correlatie en oorzakelijkheid. schien is wat hen bindt wel belangZo is het één ding om te constateren rijker dan wat hen scheidt, en zijn dat er onder de werklozen een rela- zij als twee met elkaar ruziemakende tief groot aantal met een zwarte dronkelappen die alleen overeind huidskleur is. Maar het is iets heel blijven doordat ze tegen elkaar aananders om daar een oorzakelijk ver- geleund in evenwicht blijven. Ieder band tussen te leggen: omdat ie- afzonderlijk zou onmiddellijk ter mand een zwarte huid heeft - een aarde storten. Op dezelfde wijze hoedanigheid die genetisch bepaald wordt de controverse tussen nature is - wordt hij werkloos. Door zo'n en nurture overeind gehouden door begripsmatige goocheltruc wordt het die deterministische consensus. inderdaad een fluitje van een cent Behalve dat beide de neiging hebben om het konijn van de genetische ge- om correlatie en oorzakelijkheid dragsbepaaldheid uit de weten- door elkaar te halen, hebben ze het schappelijke hoed te toveren. getweeën ongehoord moeilijk met

J

VU-MAGAZINE—JUNI 1989

De zaak wordt in het honderd gestuurd wanneer de bekend veronder- Prof. Swaab stelde grootheid zelf voor meer dan (midden) en prof. Buikhuizen (rechts): één uitleg vatbaar blijkt. Zijn eigen- zo ongemanierd zicli schappen als agressiviteit en misda- niets van de digheid wel zulke universele, eendui- academische omzichtigheid aan te dige begrippen als vaak veronder- trekken. steld wordt? De bioloog Bart Voor- Foto's ANP zanger uit daar in zijn proefschrift Woorden, waarden en evolutie van gedrag, ook uit 1987, zo zijn twijfels over: "Iedereen is tegen moord, maar niet iedereen geeft hetzelfde antwoord op de vraag wanneer er sprake is van moord. Iedereen is tegen verkrachting, maar de heftige discussies over de vraag of er binnen het huwelijk sprake kan zijn van verkrachting doen vermoeden dat we het niet eens zijn over wat 'verkrachting' betekent." Voorzanger concludeert dan ook dat sociobiologische verklaringen die universele constanten in menselijk gedrag postuleren, de grote variatie aan oorde29

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen