VU Magazine 1989 - pagina 419

Samen winkelen tot een eensgezinde opinie komen. Winkelschappen in Tokyo. Foto ABC

E

én grote familie. Daarmee zijn we terug bij de unieke cultuur, waar iedere Japans individu zich gehoorzaam aan onderwerpt. De eeuwenoude, geheimzinnige motor achter het Japanse succes. Vorig jaar publiceerde de NRC-correspondent K.G. van Wolferen een vuistdikke studie over het land waar hij al vijfentwintig jaar verblijft, getiteld Japan, De onzichtbare drijfveren van een wereldmaclit. Van Wolferen trekt ten strijde tegen de Japanse cultuur als eeuwige dooddoener. Hij schrijft: "Het Probleem Japan wordt minder mysterieus (), wanneer we niet zoals gebruikelijk naar culturele verklaringen zoeken, maar ons afvragen hoe in Japan de macht wordt uitgeoefend". De Japanse cultuur is volgens hem het resultaat van politieke keuzen uit het verleden. Buitenlandse invloeden, zoals christendom en marxisme, werden door de politieke elite bijvoorbeeld bewust geweerd. Men wilde niet dat er algemene morele waarden zouden worden gevestigd die het politieke pragmatisme konden dwarsbomen, De Japanse cultuur is geen vaststaand gegeven. Het idee dat gehoorzaamheid aan de collectieve wil heilzaam is, wordt de Japanners van hogerhand opgelegd. "Ze zijn minder vrij dan ze zouden moeten zijn. Japanners worden door hun onderwijssysteem en hun meerderen behandeld zoals een tuinman een heg behandelt: uitstekende stukjes persoonlijkheid worden regelmatig weggesnoeid." Een concreet voorbeeld haalt Van Wolferen uit het lesmateriaal voor ambtenaren. Daarin staat: "Het organisatorisch klimaat dat een dergelijk, ons land kenmerkend groepsbesef mogelijk VU-MAGAZINE—NOVEMBER 1989

maakt, is ontstaan uit onze nationale tradities, uit het zeldzame feit dat ons land bestaat uit een homogeen ras en uit het feit dat we door het leven gaan in wederzijds begrip voor elkanders gevoelens, confrontaties schuwen, 'harmonie als nobel' beschouwen, ons inhouden en ons schikken naar de gedachten en daden van de leden van de groep."

ie oefent in Japan de macht uit? Volgens Van Wolferen denken westerse diplomaten te vaak dat een centrale verantwoordelijke regering in Japan de leiding heeft. In werkelijkheid wordt de macht uitgeoefend door bu-

Wi

'Het Probleem Japan wordt minder mysterieus, wanneer we ons afvragen hoe in Japan de macht wordt uitgeoefend.' reaucraten en zakenlieden, die samen Het Systeem vormen. Ook ziet men te weinig in dat de Japanse, in wezen protectionistische, economie afwijkt van de gangbare modellen. Het is geen vrije-markteconomie zoals we in het Westen kennen, en ook geen centraal geleide economie, zoals in de communistische landen. Nee, Japan wordt geleid door "een vorm van samenwerking, bezegeld dooreen gemeenschappelijke industri21

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen