VU Magazine 1989 - pagina 140

Eén van die antwoorden getuigde, in elk geval, van een vooruitziende blik. "Zo zien wij, indien God het niet verhoedt, Duitsland zijn ondergang tegemoet hollen. En de kerk zwijgt - neen, erger, zij helpt mee de onzalige hartstochten op te zwepen", waarschuwde voorzitter R. van der Brug reeds in 1931. Eerder, en veel scherper dan de andere christelijke partijen, bestreed de CDU Hitlers "schaamteloze partijdictatuur, verheerlijking van het miütarisme, ontrechting van andersdenkenden, vervolging van Joden, socialisten, democraten en pacifisten." Uitdrukkelijk richtte de strijd zich tegen het nationaal-socialisme als een anti-christelijke ideologie. De Anke van der Vlies kerk moest liever de catacomben in(Enka): uit de CVP gaan dan een stap in deze richting zetten, getuigde Buskes in 1933, in navolging van de theoloog Karl Barth. Op een meer algemeen niveau maakte de CDU-denker een onderscheid tussen het 'offensieve militarisme' van Duitsland en het 'defensieve militarisme' van democratische landen. Maar over het algemeen bleef de partij alle bewapeningprogramma's over één kam scheren.

van het kwaad lag, zoals hij in zijn blad De Reformatie verzuchtte, dieper: "Van Thorbecke tot Geelkerken - Miskotte - Buskes. En Mussert, en zoo. O, Dr. Abraham Kuyper!" De bezwaren tegen 'Buskes en Mussert en zo' zette Schilder uiteen in een nota voor de Amsterdamse Synode van 1936. Zowel de NSB als de CDU ontnamen gereformeerden de gelegenheid om met woord en daad op te komen voor het koningschap van Christus. Meer specifiek tastte de CDU het bijbels gefundeerde eigendomsrecht aan. Slechts terloops veroordeelde hij het anti-oorlogsstandpunt. Schilders conclusie werd overgenomen, maar niet zijn

CDU, wel weer met zijn eigen argumenten: "Een zoo diepgaand getuigenis nu, en een zoo universeel en radicaal en beslissend streven zijn een belijdend christen onmogelijk in samengang met hen, die tot in de grondslagen van de belijdenis (), zij het ook onder christelijke naam, een onchristelijke leer drijven". Namelijk: de 'dialectische theologie' van Karl Barth en geestverwanten; hun protest tegen het bestaande ging in tegen de scheppingsordeningen. Buskes' scherpe onderscheid tussen de wereld en Gods Koninkrijk noemde hij een "opwarmsel van manicheesche en doopersche dualistische dwalingen".

et Christelijk karakter der N.S.B., zo heette een brochure van J.H.L. de Bruin, uit 1934. In een debat voor 1500 toeschouwers beschuldigde Buskes deze NSB-leider - tevens een kerkgenoot - ervan het evangelie te vervalsen. Deze strijd zette hij voort binnen het Comité van Waakzaamheid van Anti-nationaal-socialistische Intellectuelen. Ook Van Houten, die actief werd in de meer gematigde beweging Eenheid door Democratie, beschouwde nationaal-socialistische uitlatingen als "huiveringwekkende godslasteringen". Als enige pohticus uit protestantse kring toonde hij overwegingen: "antimilitarisme in zich bereid om in dit samenwer- den meest consekwenten vorm", zo kingsverband de opkomst van de formuleerde de Synode de centrale NSB in de noordelijke provincies te aanklacht. Ze maakte er verder weinig woorden aan vuil. Het onschrifhelpen stuiten. Des te pijnlijker kwam het vonnis tuurlijke karakter hiervan was imaan van de Gereformeerde Synode, mers "al vaak" aangetoond; een modat niet alleen het NSB-lidmaat- tivatie die schril afstak bij de zorgschap, maar ook dat van de CDU, vuldige argumentatie over het gein strijd was met Schrift en belijde- vaar van de NSB. nis. Voor de drijvende kracht achter dit besluit, de Kamper hoogleraar "Geen duimbreed"! Onder deze Klaas Schilder, ging het niet om de vlammende titel verdedigde Schilder politiek van beide partijen. De kiem het synodebesluit. Maar, over de

7 A / olkomen intellectualis\ / tisch en mechanisch", zo T typeerde Buskes het betoog. Als Schilder iedereen die veel aan Barth te danken had buiten de kerk wilde zetten, "hij ga zijn gang". Maar de CDU als geheel was niet barthiaans te noemen. Zelf geloofde hij dat de schepping, in haar gebrokenheid, minder makkelijk kenbaar was dan Schilder en ook de Synode meenden. "De gemeenschappelijke fout is dat een bepaalde christelijke burgerlijke levens- en wereld-

H

6

VU-MAGAZINE—APRIL 1989

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen