VU Magazine 1989 - pagina 386

Een gebrandschilderd glas-in-loodraam, Sint Nieolaas voorstellend, uit begin jaren dertig, van J. Dijkstra. Het is aangebracht in een kleuterschool te Groningen. Foto Rijksdienst Beeldende Kunst

H

et experimenteren met brandverven in de eerste helft van de negentiende eeuw werd door enthousiaste amateurs ondernomen. Behalve bij het koningshuis en enkele erudiete verzamelaars sloeg hun werk echter niet algemeen aan. Pas na 1853, toen de bisschoppelijke hiërarchie werd hersteld in ons land en de emancipatie van de katholieken na eeuwen onderdrukking werkelijk op gang kwam, begon het glas in lood aan zijn onstuitbare zegetocht in talloze nieuwe kerkelijke en andersoortige gebouwen. In een tijd van industrialisatie, verstedelijking, materialisme en armoede was er bij velen behoefte aan het romantisch ideaalbeeld van de gotische kathedraal als middelpunt van zuiver vrome toewijding, samenwerkende kunsten en gemeenschapszin. 'Ambachtelijkheid', een 'eerlijke constructie' en 'eerlijke materialen' waren kernwoorden voor theoretici en kunstenaars als de letterkundige en kunsthistoricus Jozef Alberdingk Thijm en de bouwmeester Pierre Cuypers, die de neogotiek propageerden. Tegenover de fabrieksmatige produktie werd het eerlijke handwerk gesteld, waartoe ook de glaskunst werd gerekend. In een bedreigende tijd moesten de wisselend oplichtende voorstellingen van katholieke heiligen en de Heilige familie in de nieuwe kerkramen een immaterieel beeld van vertroosting brengen. Cuypers richtte een werkplaats op voor de herleving van allerlei verloren gegane kunsthandwerken en bij zijn vele bouwopdrachten onderbare gebouwen en woonhuizen. sterdamse Schoolstijl het geval zou Adolf Le Comte, leraar aan de Poly- zijn. Voor woonhuizen werd getechnische School en ingenieur Jan streefd naar een uitdrukking van Schouten zetten in Delft het atelier 't luxe of van intimiteit, zoals bij Prinsenhof op, dat haar eenvoudig tochtdeuren en bovenlichten. Het gebrandschilderde beglazingen ook meeste van dit soort glas is inmidin protestantse kerkgebouwen dels door nonchalance bij verboumocht aanbrengen, na eerst verschil- wingen verloren gegaan. lende restauraties van oude kerkraanaf het eind van de vorige men te hebben uitgevoerd. eeuw oefenden de glaskunhield hij intensief contact met het Voor het glas in openbare gebouwen stenaars die opgeleid waren grote glasatelier van Frans Nicolas (stations, raadhuizen, banken) werd in Roermond. Van de drie belang- de Hollandse renaissance met asso- of les gaven aan de Rijksacademie rijkste centra voor glaskunst - Roer- ciaties van het burgerlijk gezag als van Beeldende Kunsten in Amstermond, Utrecht en Delft - werd er in voorbeeld genomen. Het had vooral dam, zoals Richard Roland Holst en de eerste twee vooral voor de katho- een representatieve functie bij trap- Antoon Derkinderen, een enorme inlieke markt gewerkt, terwijl in Delft pehuizen en ingangen, net zoals dat vloed uit. Zij verwerkten zowel relihet accent lag op glas voor open- later bij de Art Nouveau en de Am- gieuze als socialistische ideeën in een

Aantrekkelijk was het gebruik van glas in lood vooral omdat een kunstenaar kon werken binnen het groter geheel van de architectuur.

V

32

VU-MAGAZINE—OKTOBER 1989

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen