VU Magazine 1993 - pagina 157

Denkt de mens als een computer? Kan de computer denken als een mens?

Dennett denkt dat een ander type robot ook mogelijk is; eentje die vreugde en verdriet kent. Maar hij voegt er aan toe dat zo'n robot nooit echt gebouwd zal worden. Niet omdat de bewuste robot onrealiseerbaar is, maar wat moeten we met zo'n figuur? De bewuste computer is een ongewenste gast. W e gaan er niet zonder meer op vooruit, want een intelligentere machine is niet per definitie een hetere machine. De machine zal de grilligheden en onvoorspelbaarheden van de mens overnemen. Vergissen heet menseHjk te zijn. De machine zal die menseHjke eigenschap gretig adopteren. Maar ook zal de bewuste computer zich net zo weerbarstig gedragen als mensen. Hij krijgt zogezegd een eigen willetje. Er wordt nu al veel over 'slimme bommen' gesproken, maar een echte slimme raket, heeft de computerwetenschapper Douglas Hofstadter gezegd, zal zich na lancering misschien bedenken, de zinloosheid van het bombardement inzien, en huiswaarts keren. Een slimme bom kan zich ontpoppen als pacifist.

mens. Omdat we een klein beetje weten hoe mensen functioneren kunnen bepaalde menselijke vaardigheden aan de machine overgedragen worden. Maar in de loop van de tijd is de vergelijking omgedraaid: omdat we w e ten hoe machines werken, kunnen we de mens begrijpen in de termen van de machine. De mens is een bijzonder soort machine. En als die veronderstelling klopt, kan de vergelijking opnieuw omgedraaid worden. Als de computertechniek zich maar ver genoeg ontwikkelt, krijgt de machine bewustzijn en emoties. Hij leert zelfstandig na te denken. Het menselijk bewustzijn is namelijk geen mysterieus en ondoorgrondehjk fenomeen, maar een vanzelfsprekend gevolg van de complexiteit van onze hersenstructuur.

Reisbureau Critici van de kunstmatige intelligentie hebben geroepen dat computers op mechanische wijze functioneren. W e zeggen wel dat de computer iets 'begrijpt', of dat een kassa iets 'berekent', maar in v/erkelijkheid is hier geen sprake van 'echt' begrijpen of rekenen. Daniel Dennett heeft deze kritiek eens geparodieerd. "Kassa's kunnen niet echt rekenen; ze kunnen alleen maar hun raderen laten draaien. Maar kassa's kunnen ook niet echt hun raderen laten draaien; ze kunnen alleen de wetten van de natuurkunde volgen." En volgens Douglas Hofstadter kan deze in het absurde doorgetrokken redeneerwijze ook op de mens toegepast worden. "Mensen kunnen niet echt rekenen; ze kunnen alleen mentale symbolen manipuleren. Maar ze manipuleren niet echt symbolen; ze vuren

e machines De machine is bedoeld als hulpje van de mens. Zij neemt ons vervelend en omslachtig werk uit handen. Maar een bewuste computer, zegt Daniel Dennett, zou je dezelfde rechten moeten verlenen als de mens. Je kunt hem niet meer onbeperkt opzadelen met het vuile werk. Er zal voor variatie in het werk gezorgd moeten worden, pauzes dienen ingelast en vakantiedagen opgenomen te worden, en er zal aan een voorzichtige loopbaanplanning gewerkt moeten worden. O m eerlijk te zijn: een machine met mensenrechten is de mens van weinig nut.

^••••••••i

loopbaanplanning

AHe speculaties over een bewuste robot ogen daarom nogal onzinnig. Maar, zeggen de aanhangers van de kunstmatige intelligentie, een principiële onmogelijkheid is er niet. Menselijke en machinale intelligentie zijn namelijk vergelijkbare fenomenen. De mens heet een programmeerbaar wezen te zijn. Wij zijn organische robots met ons lichaam als hardware en het brein als software. Oorspronkelijk werd de machine vergeleken met de

alleen maar bepaalde neuronen afin bepaalde patronen. Maar ze kunnen niet echt hun neuronen afvuren; ze moeten ze eenvoudigweg door de wetten van de natuurkunde laten afvuren." Natuurlijk, vindt Hofstadter, hebben computers een m e chanische basis, maar bij de mens is het niet anders. De werking van het D N A en de enzymen is bij uitstek m e chanisch, star en betrouwbaar. Maar de complexiteit van het mechanisme is zo groot en de gedragspatronen zo gevarieerd dat er iets vloeiends ontstaat. Uit de mechanische basis komt een flexibel wezen voort. De menselijke machine. De organische robot. De algemene vraag of menselijke en machinale intelligentie vergelijkbaar zijn en in de toekomst onontwarbaar zuUen worden, kan worden toegespitst. H o e zit het met de actuele vorderingen op het gebied van het slimmer maken van machines? O p welke moeilijkheden stuiten de onderzoekers daarbij? Het menselijk denken komt in taal tot uitdrukking. Je zou dus kunnen zeggen dat een denkende machine in staat moet zijn om met de mens te communiceren.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen