VU Magazine 1993 - pagina 247

volgens Van R e e twee dingen doen. Ten eerste moet hij nagaan of zijn collega wetenschappelijk verantwoord heeft gewerkt, of hij geen mogelijkheden om de patiënt op een andere manier te helpen, over het hoofd heeft gezien. Ten tweede moet de geraadpleegde deskundige de psychiater zélf en zijn motieven aan een analyse onderwerpen. "Je gaat na of de psychiater de juiste middenweg heeft bewandeld tussen het met de patiënt meevoelen en afstand bewaren. Hij mag zich nooit laten meesleuren in de depressiviteit van de patiënt, anders krijgt hij vanuit zijn eigen Hjden de neiging te zeggen: 'ik kan dat gedonder van dat mens niet meer aan mijn kop hebben'. Dat had Chabot helemaal niet hoor, integendeel. Maar je m o e t j e niet vergissen in de dreiging die uit kan gaan van een suïcidaal persoon. O p afdelingen zie je dat het duidelijkst. Constant m o e t j e op zo iemand letten. Voor je het weet heeft hij weer een kopje te pakken, slaat het stuk en probeert zijn polsen door te snijden. Dag in dag uit, maand in maand uit, schreeuwt hij constant dat hij dood wil. Dat is zo bedreigend, dat tast je eigen levensgevoel aan. Alles waarin j e zelf gelooft, wordt ondermijnd in een gesprek met iemand die dood wil. Ze wroeten aan j o u w meest fundamentele zekerheden. Zo ontstaat snel agressie van de hulpverlener tegen de suïcidale patiënt, ook in een individuele therapie. Dat m o e t j e nagaan, of er vanuit zulke agressie niet iets groeit van 'die moet weg'. Je moet natuurlijk ook algemener kijken of de psychiater goede motieven heeft, of hij niet labiel is of teveel drinkt, bijvoorbeeld."

^^ÊÊÊÊm^mÊÊm

Goebbels

De grote voorzichtigheid die Van R e e bepleit bij hulp bij zelfdoding, en al zijn argumenten daarvoor, komen op mij heel overtuigend over, maar er is één moment tijdens het interview waarop ik hem niet kan volgen. Dat is wanneer hij een vergelijking maakt met Nazi-Duitsland. "Het is griezelig wat ik zeg, maar ik wil het toch uitspreken. Weet u wie de term euthanasie voor psychiatrische patiënten voor het eerst gebruikt heeft? De heer Goebbels. Het vergassen van psychiatrische patiënten noemde hij euthanasie. H o e ver zitten we daar vanaf?" O o k mevrouw van der Heijden van de familievereniging zegt: "Ik vind het niet netjes om psychiatrische patiënten aan hun lot over te laten, om ze van de flat of voor de trein te laten springen. Maar ik ben daar dubbel in. Ik heb de oorlog meegemaakt, dus 'helpen bij doodgaan' blijft voor mij iets beladens, omdat j e weet dat Hitler dat liet doen met psychiatrische patiënten." Ik kan de link die wordt gelegd tussen het vergassen van 'nutteloze', 'het ras vervuilende' mensen en het helpen van uitzichtloos en ondraaglijk lijdende mensen aan een zachte dood, niet begrijpen. Het lijkt me iets wezenlijk anders, omdat het een te kwader, en het ander te goeder trouw is. Ik zie hoe diep we zijn doordrongen van die moraal die zegt dat doden altijd vanuit een slechte intentie geschiedt, zoals Van Dantzig uitlegde. Van Dantzig meent dat het diezelfde moraal is die maakt dat men denkt dat we in een "sla-maar-dood-maatschappij" terechtkomen als we hulp bij zelfdoding toestaan. "Natuurlijk verschuiven de grenzen. In de tijd van de discussies over abortus zei men: 'als je daaraan begint komt infanticide (kindermoord, rb) ook in het gezichtsveld'. Toen heb ik gezegd: 'ik denk dat dit waar is, maar dan moeten we als het zover is maar kijken hoe we daar

mee omgaan'. N u speelt dat, de vraag of je ernstig gehandicapte kinderen altijd in leven moet houden. Daar zijn verschillende meningen over van heel fatsoenlijke mensen." Terwijl Van Dantzig praat over verschuivende grenzen en veranderende normen, gelooft Van R e e stellig in het bekende 'hellende vlak'. Van Ree: " N o u en of, dat hellende vlak is zo bliksems reëel! Ik heb het meegemaakt: patiënten die iets vreselijks hadden beleefd, zeer suïcidaal waren, een paar weken liepen te gillen dat ze dood wilden. Dan was er personeel dat ging lopen vloeken en razen van 'dat moet toch kunnen, we zetten de deur open!' Dan zei ik: 'zijnjuUie helemaal gek, stel datje vader eens een paar v/eken overspannen is door iets verschrikkelijks dat hij heeft meegemaakt!' "Zo zie je dat achter iets dat lijkt op doden vanuit een goede intentie, in wezen een slechte intentie schuilt: agressie tegen de patiënt. Dat is de link met Nazi-Duitsland: Goebbels beweerde ook dat psychiatrische patiënten beter af waren als hij ze vergaste."

^••^••^•i

Stervensbegeleiding

Die elf procent ernstig schizofrene mensen die kiezen voor de dood, zal er voor hen in de toekomst een wat milder en minder eenzaam levenseinde zijn weggelegd? Krijgen zij ook recht op stervensbegeleiding? Mensen als de zoon van mevrouw van der Heijden, die eenjaar lang iedere zaterdag "wanneer zij op bezoek kwam zei 'mamma, ik wil zo graag dood'. Ze zegt: "Als die jongen onverhoeds morgen dood zou zijn, zou ik onze lieve heer op mijn blote knieën danken. Ik zou er heel veel verdriet van hebben, maar ik vind mezelf een egoïste als ik mijn kind niet zijn dood zou gunnen." Uit 'Meneer en mevrouw zijn gek', een boek dat Yvonne Keuls schreef over patiënten in Psychiatrisch Centrum Bloemendaal, blijkt dat psychiaters soms doelbewust de deur openzetten opdat de patiënt zijn weg kan vinden naar de spoorlijn. " O p een gegeven moment m o e t j e die gevangenistoestand met constante bewaking opheffen en de patiënt overplaatsen naar een verblijfsafdeling waar niet zo'n grote controle is en waar de mensen naar buiten

25 v u MAGAZINE JUNI 19 9 3

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen