VU Magazine 1993 - pagina 97

aan de oppervlakte komen. Als in een geopende fles frisdrank verspreidt zich in het lichaam een grote hoeveelheid stikstofgas. Dat kan ernstige klachten opleveren aan organen en gewrichten. Omdat de luchtdruk op grotere hoogten afneemt, daalt de hoeveelheid zuurstof in het bloed - en dus in de hersenen. Daarom hebben straaljagerpiloten een zuurstofmasker. Een bittere noodzaak, ook al omdat niet elke piloot even snel in de gaten heeft dat hij zuurstof tekort komt. Roel Dekens: "Dat zal hij in eerste instantie misschien niet eens onderkennen. Hij kan zich minder goed concentreren, heeft moeite gegevens te beoordelen. Het is natuurlijk lastig om voor jezelf te bepalen of dat komt door zuurstofgebrek. Tijdens de training leert iedereen bij zichzelf de symptomen te herkennen. Maar sommige pechvogels vertonen er helemaal geen - die raken zonder waarschuv/ing bewusteloos." Knallende hoofdpijn en duizeligheid zijn dus in grote mate te verhelpen door drukcabines en zuurstofmaskers. En door fit achter de stuurknuppel te gaan zitten. Maar tegen andere 'luchtziekten' kan een vHeger zich moeilijker wapenen. Zo is er het fenomeen desoriëntatie, dat volgens vliegerarts Dekens rampzaHge gevolgen kan hebben. "Zodra mensen zich in drie dimensies gaan bewegen, laten onze zintuigen het afweten. Het evenwichtsorgaan kan je enorm voor de gek houden. Je kunt de sensatie krijgen van bewegingen die er helemaal niet zijn." Ons evenwichtsorgaan reageert uitsluitend op versnellingen, niet op gelijkmatige bewegingen. Een piloot die hoog boven de wolken vliegt en dus geen visueel 'houvast' op de grond heeft, kan het gevoel krijgen dat hij zich niet voortbeweegt. "Het is zelfs zo", zegt Dekens, "dat hele zwakke versnellingen niet worden opgepikt door het evenwichtsorgaan. Als een piloot een hele wijde, flauwe bocht vhegt en dit niet visueel of op zijn instrumenten kan controleren, heeft hij het gevoel dat hij keurig rechtdoor vliegt. Maakt hij een wat krachtiger beweging om uit de bocht te 'roUen', dan krijgt hij van zijn evenwichtsorgaan het signaal dat het toestel scheef gaat. Het 'recht-roUen' interpreteert hij als 'scheef-rollen'. Het evenwichtsorgaan loopt dan dus een stap achter."

Horizon N o g meer zintuiglijk bedrog. Als een piloot zijn toestel in een rechte lijn stuurt en vervolgens versnelt, krijgt hij het gevoel dat hij kHmt maar dat is niet zo. Omgekeerd Hjkt het toestel bij een vertraging te dalen. In beide gevallen kan een 'corrigerend' rukje aan de stuurknuppel nare gevolgen hebben. Hetzelfde geldt voor horizons die geen horizons zijn. 's Nachts kan een rij lampjes de horizon markeren. O f niet. Het kan ook de kustlijn zijn, of een dorpje. Geen wonder dus dat piloten de instructie krijgen om zich, bij twijfel aan hun zintuigen, geheel op de instrumenten te verlaten. O o k al verstrekken deze informatie die tegenstrijdig lijkt met wat ze buiten zien. Het is laat op de vrijdagmiddag en bij een rondrit over de vliegbasis is weinig te zien van de aanwezigheid van de twee helicoptersquadrons Bolkows en Alouettes - die Deelen als thuishaven hebben. Na werktijd worden de toestellen keurig opge-

borgen in de hangar. Een achterblijver staat geparkeerd op een betonnen platform midden in de weilanden. D e Bolkow is zo volgestouwd met apparatuur dat het een wonder mag heten dat hierin vijf personen voorin twee vliegers en achterin drie passagiers - kunnen plaatsnemen. Het nieuwste brokje techniek waarover de Bolkow-piloten kunnen beschikken, is een nachtkijker. Het is in feite een klein televisiescherm dat is bevestigd aan de helm en voor de ogen van de piloot wordt neergeklapt. De nachtkijker versterkt het schaarse licht van de sterren zodanig dat de vlieger in het aardedonker bijna evenveel ziet als overdag. O p Deelen worden de nachtkijkers nu enkele jaren beproefd en hoewel de resultaten veelbelovend zijn, wil vliegerarts Dekens, vanuit zijn deskundigheid als arts, nog wel enkele slagen om de arm houden. Dekens: "Er bestaat het gevaar dat de piloot overmoedig wordt, omdat hij denkt 's nachts evenveel te zien als overdag. Maar dat is niet zo. Hij ziet wel een heel mooi plaatje, maar dat is niet zo scherp als bij daglicht v u MAGAZINE M A A R T 1993

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen