VU Magazine 1993 - pagina 163

meent dat menselijke en machinale intelligentie van dezelfde orde zijn. Het enige verschil is dat de mens een lichaam, heeft en de machine niet. Voor het overige heten ze vergelijkbaar te zijn. Ik geloof niet datje iets van intelligentie begrijpt als je afziet van de hardware, als je weglaat hoe hersenen biologisch in elkaar zitten."

Huisv/erk "Er bestaat ook een vreemde begripsverwarring over 'intelligentie'. Als iemand spreekt over 'een inteUigent boek', weten we onmiddellijk wat daarmee bedoeld wordt; niet het boek zelf is intelligent, maar de schrijver heeft in het boek op intelligente wijze zijn gedachten uitgedrukt. Maar als er gesproken wordt over 'intelligente machines', denkt men daar anders over. Men denkt dat mensen en machines op dezelfde wijze intelligent kunnen zijn." De gedachte om de mens als een geprogrammeerde machine te zien, is betrekkelijk nieuw. Dit mensbeeld is anders dan in de psychologie lange tijd gangbaar is geweest. In de psychologie bestaat de traditie om mensen te onderzoeken aan de hand van stimulus-responsemodellen. Dat wil zeggen: je kunt mensen iets leren door ze maar de juiste prikkels toe te dienen. Als een kind een beloning krijgt wanneer iedere dag het huiswerk gemaakt is, zal het kind het gewenste gedrag 'als vanzelf gaan vertonen. De mens is zogezegd een conditioneerbaar wezen. Zijn gedrag is bepaald door wetmatigheden.

Deze benadering is nooit onomstreden geweest. De kritiek luidt dat ontkend wordt dat mensen verlangens, een eigen wil en een doelgerichtheid kunnen hebben. Het kind is in die theorie niet meer dan een speelbal in de handen van zijn opvoeders. Als de mens echter een programmeerbaar wezen mocht zijn, valt dat bezw^aar weg. Een programmeerbare machine kan een eigen wil bezitten, doelbewust gericht zijn op het uitvoeren van bepaalde taken. Daarom, zeggen de aanhangers van de kunstmatige intelligentie, heeft de stelling dat de mens een programmeerbaar wezen is, een veel humaner karakter dan de benadering van de mens als conditioneerbaar w e zen. Maarten Coolen heeft er zo zijn bedenkingen bij: "Ik geloof wel dat het idee van programmeerbaarheid een zeke-

re vooruitgang betekent in vergelijking met het beeld van de mens als conditioneerbaar wezen. Het probleem is bij beide modellen dat ze verabsoluteerd worden. Natuurlijk is menselijk gedrag tot op zekere hoogte conditioneerbaar. Net zo goed kunnen bepaalde aspecten van menselijk gedrag geprogrammeerd worden. Maar als gezegd wordt: de mens is een informatieverwerkend \vezen, dan zeg ik, dat is niet waar. Dat is een reductie. Men gaat dan uit van een eenzijdig mensbeeld." Of het machinemodel van de mens nu werkelijk zoveel humaner is, daarover heeft Coolen twijfels. "Een collega zei eens tegen mij: Maarten, weet jij het verschil tussen een doelzoekende raket en een man die op een vrouw afgaat omdat hij haar aantrekkelijk vindt? Volgens hem is er geen verschil en zijn ze heel goed vergelijkbaar. Beiden zijn geprogrammeerd om hun doel te treffen. Een raket is een mechanisme dat functioneert volgens natuurwetten, maar die doelgerichtheid is niet iets fysisch, die ligt in het programma besloten. O p die manier kun je zeggen dat de raket iets wil, een streven heeft om een doel te raken. Zo kun je aan een geprogrammeerde machine mentale vermogens toeschrijven. Mijn collega zei dat de man die de vrouw wil benaderen ook daartoe geprogrammeerd is. Hij kan de aandrang niet weerstaan. Het IS mij, eerlijk gezegd, niet helemaal duidelijk geworden of hij dit nu als grap bedoeld heeft. "Je kunt je afvragen wat 'willen' hier betekent. Is het verlangen om bij een vrouw te zijn of als raket een doel te treffen, vergehjkbaar? Ik heb het idee datje op die manier het eigenlijke willen niet te pakken krijgt. Die man wil iets met die vrouw, dat is toch iets anders dan wat de raket doet. Tenminste, dat hoop ik maar."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen