VU Magazine 1993 - pagina 232

Ruskii-Zavorot, schiereiland in NoordRusland en deel van het weinig omvangrijke broedgebied van de bedreigde kleine zwaan.

De aanwezigheid van olie en gas vormt trouwens ook op directere wijze een bedreiging voor de kleine zwaan. De Russische overheid heeft plannen om in de delta van de Petsjora een terminal aan te leggen voor tankers. "Omdat de vogels op zo'n beperkt en kwetsbaar gebied geconcentreerd zijn, is één ongeluk met zo'n tanker voldoende om bijna de hele westelijke populatie van kleine zwanen uit te roeien", aldus Beekman. "De gehele delta van de Petsjora is nog geen beschermd natuurgebied. Maar afgezien daarvan: tegen een olieramp als die onlangs bij de Shetlands, is hoe dan ook geen kruid gewassen."

^''^^'§^^SIi^iiJ^^<t^;^^l^^f^^i^^^^0^^0gl^^.

Goede wil

Kleine zwanen, gevangen in de Korovinskaya-baai.

contacten met mondiale natuurbeschermingsorganisaties, die op hun beurt in Moskou aan de bel kunnen trekken. Dat maakt over het algemeen meer indruk bij de politici daar dan de mening van een willekeurige groep lokale onderzoekers. De Academie wordt overigens met ophefFmg bedreigd; dat geeft nogal wat onzekerheid. Mocht het zover komen, dan moeten we nog maar afwachten met welke instantie we te maken krijgen."

Slachtoffer

10 v u MAGAZINE JUNI 1993

Desondanks houdt al die bureaucratie Beekman niet echt bezig. Hij is pas in z'n element als hij samen met Mineyev en zijn collega's, plus een paar Engelsen en een Deen, de kleine zwanen observeert. De onderzoekers verblijven in bouwvallige hutten in verlaten vissersdorpjes op de van muggen vergeven toendra. " W e weten eigenlijk nog maar betrekkelijk weinig van de kleine zwaan," zegt Beekman. "Allereerst proberen we de basisgegevens boven water te krijgen. W e voorzien de zwanen van een blauwe halsband en registreren v/aar ze tijdens de trek opduiken. Dat geeft inzicht in hun trekroutes. Ikzelf richt me speciaal op hun broedstrategie." De kleine zwanen hebben voor een riskant bestaan gekozen. De vogels komen half mei aan in het noorden van Rusland. Als ze eind september

op de wieken gaan om weer koers te zetten naar westelijker streken, hebben ze hun eieren uitgebroed, hun jongen vliegvaardig gekregen, is hun verenpak in de rui geweest en hebben ze, als het goed is, voldoende voedselreserves opgebouwd voor de lange tocht naar West-Europa. Het verblijf in hun zomerresidentie in de delta van de Petsjora wordt gedomineerd door dit overladen programma, dat geen enkele verstoring verdraagt. Want er hoeft maar even iets mis te gaan en met name de jongste lichting kleine zwanen is meteen het slachtoffer. Een paar jaar achtereen bleef dit soort verstoringen uit, maar het meest recente broedseizoen was ronduit rampzalig voor de kleine zwaan. Een kwart van de volwassen vogels keerde niet terug naar Nederland en omstreken, en de aanwas van de jongste generatie bedroeg niet meer dan drie procent. Vermoedelijk was het voorjaar op de toendra aan de koude kant geweest, waardoor het fonteinkruid - het voornaamste voedsel van de kleine zwanen - niet snel genoeg groeide. Veel jongen groeiden bijgevolg te traag en bleken bij het invallen van de winter niet in staat weg te trekken. Ze werden door hun ouders achtergelaten en vroren dood op de toendra. Nederland en het GOS delen de verantwoordelijkheid voor het overleven van de kleine zwaan, met Duitsland en de Baltische staten, de

voed in hun broedgebied aan de Petsjora. Beide gevallen zijn fnuikend voor het broedsucces. De marges zijn dus wel heel erg klein."

Geigertellers Kleine zwaan met een in Nederland aangebrachte halsring die bestudering van de trekroute mogelijk maakt.

landen die de zwanen al op hun trek aandoen. Beekman: "Kleine zwanen vliegen op vet, dat wil zeggen dat ze onderweg hun energie uit hun vetreserves putten. Ze kunnen een kwart van hun gewicht aan vet meenemen de lucht in en daarmee een afstand van 1700 tot 1800 kilometer overbruggen. Dit betekent dat ze onderweg ergens zullen moeten bijtanken. O m te onderzoeken hoe, en onder welke omstandigheden zich dat precies afspeelt, reis ik binnenkort naar Estland." Berekend is, dat de kleine zwanen drie weken de tijd hebben om tijdens zo'n tussenstop aan te sterken. Beekman: "Ze kunnen per dag één procent van hun lichaamsgewicht aan vet aanmaken. Wanneer ze weer vertrekken moeten ze de maximale hoeveelheid vet hebben opgebouwd. Als je bedenkt dat ze aan een heel strak tijdschema gebonden zijn, dan is duidelijk dat er tijdens zo'n oponthoud niets mis mag gaan. Is het voedsel daar onvoldoende aanwezig of van slechte kwaliteit, dan arriveren ze te laat of slecht ge-

De Petsjora mondt uit in de Barentsz-zee; hemelsbreed is dat niet ver van het gebied in de Karazee waar de Russen kernafval en zelfs complete nucleaire onderzeeërs hebben gedumpt. Beekman merkt er weinig van: "Misvormde dieren bijvoorbeeld, ben ik niet tegengekomen. Het is trouwens erg onwaarschijnHjk dat wij die zouden vinden, het water stroomt de andere kant op. En de vis en paddestoelen uit de Petsjora-delta staan gewoon op ons menu." Er is wel sprake van een andere, zij het soortgelijke, dreiging: "In het noorden van Europees Rusland is ohe aangeboord en in ons onderzoeksgebied is jaren geleden een keer een spuiter ontstaan. De R u s sen hebben die gestopt door een kleine nucleaire bom in het boorgat tot ontploffing te brengen. Geen ongewone methode, dat deden ze wel vaker. Een deel van het gebied is om die reden overigens nog steeds afgesloten, maar de kleine zwaan kan daarvan nog wel degelijk de nadelige gevolgen ondervinden. Ik sta er liever niet bij stil dat ik eventueel zelf ook gevaar loop; vooreerst blijf ik daarom uit de buurt van Geigertellers."

En dan zijn er de stropers en vissers die klandestien het gebied intrekken. "Vroeger," aldus Beekman, "waren er hier veel meer vissers; wij overnachten nu in hun verlaten dorpen. Het schijnt dat ze zijn vertrokken vanwege gebrek aan inkomsten door overbevissing. Maar misschien hebben die olieramp en dat kernbommetje in dat boorgat ook wel iets met hun vertrek te maken." Bovendien is het gebied dat nu dan beschermd is - een schiereiland bij de monding van de Petsjora - veel te klein. De belangrijkste concentraties kleine zwanen broeden langs twee baaien buiten dat rustgebied. Plannen om het beschermde gebied uit te breiden zijn er wel; het gebied waarop de kleine zwanen zijn aangewezen is tenslotte niet groter dan vijftien bij vijfendertig kilometer. Maar Beekman betwijfelt of die

INGEZONDEN

plannen serieus te nemen zijn: "Ja, plannen hebben de Russen zat, dat is het probleem niet, maar als je alleen daarop vertrouwt, komt er bitter weinig van terecht. Daarom is het belangrijk dat v/e dit contact onderhouden, en dat de druk vanuit N e derland blijft." Hoop put Beekman uit de goede wil die bij veel betrokkenen aanwezig is. "Het is wel wennen datje de lokale onderzoekers en jachtopzichters bijvoorbeeld moet uitleggen datje een kamp moet schoonhouden. Ze gooien aUe rommel zo de toendra op. Toch zijn ze serieus gemotiveerd om te controleren wat er gebeurt in het gebied. Daar moet je niet te makkelijk over denken; ze zijn verantwoordelijk voor moeilijk begaanbaar terrein, waarin je op een boot bent aangewezen. Die boten en de brandstof voor de buitenboordmotoren moeten ze voor een deel zelf betalen. H u n werkgever, het Ministerie van Milieuzaken, heeft nauweHjks geld. En milieu heeft in de huidige situatie toch al weinig prioriteit in dat land." Dat maakt het, volgens Beekman, des te aangrijpender om te zien hoe fanatiek deze jachtopzichters bijvoorbeeld achter zalmstropers aanzitten. De vangst en de netten die ze in beslag hebben genomen, verkopen ze dan v/eer om aan brandstof te komen. "Dat doen ze natuurlijk in de eerste plaats om hun baan veilig te stellen, maar plichtsbesef en liefde voor de natuur spelen toch zeker ook een rol. Dat is de waanzinnige wereld die Rusland heet, en v/aar het een voortdurende uitdaging is om er wat voor elkaar te krijgen."

MEDEDELING

(O N G R I H E N TRmillllGEK, V E R G t D I R m U H . (URJUHEII ZALEN, DISCUSSIEKAMERS, HOTEL, RESTAURANTS, BARS, SQUASH, TENNIS, SAUNA, FITNESS, ZWEMBAD.

leeuwenhorst congrescentrum

NOORDWIJKERHOUT TEL:(02523)78888

lEEUWENHORST GEEFT INSPIRATIE DE RUIMTE ...

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen