VU Magazine 1993 - pagina 325

^^Leken verbinden de visstank van sprekers van het ene dialekt met dat dialekt zelfy en de geur van parfummakende sprekers van een ander dialekt met dat andere dialekt. ^^

commentator die zegt: 'Jan maakt een jump', kan op zijn hoon rekenen. Zulke Engelse woorden zijn bewijzen van het nationale taalminderwaardigheidscomplex. Woorden overnemen uit de talen van toonaangevende landen hoeft niet, vindt Paardekooper. Relatief weinig mensen spreken Iwriet, maar dat is voor de Israëli's geen reden om op grote schaal Engelse woorden te importeren. "Bij een geHjk aantal sprekers ben je machtiger in je taal als je maar zelfbesef hebt en geen minderwaardigheidscomplex." B

allerergste bokken, de doodstekenlijst. Studenten die toch zo'n bok schoten, waren gezakt voor hun tentamen. Ik gaf ze zinnetjes om te verbeteren: 'Zet de moustiquaire in de venster' - 'Zet de hor in het raam'. Sommigen schreven de 'gor', want ze kennen in West-Vlaanderen twee ^ha's, de glia met het lusje naar boven en de gha met het lusje naar beneden. Ze zitten soms met de ghanden in het ghaar." H

Vlamingen kunnen erg hechten aan een uitdrukking als 'vijgen na Pasen' en die liever niet inruilen voor 'mosterd na de maaltijd'. Waarom mogen ze daarmee het Nederlands dan niet verrijken? "Dat is weer een emotionele kwestie. De Vlamingen barsten ook van de emoties. Waarom slepen ze dan ook als ze Engels of Frans of Hindoestani leren met een paar van die gezellige uitdrukkingen mee? Ze moeten dus ABN leren alsof het een vreemde taal is." Over de taalkundige schreef Paardekooper: "Hij mag niet de ene taal prachtig en de andere plat vinden; hij moet inzien dat dergelijke dwaze opvattingen typisch zijn voor leken: die verbinden de visstank van sprekers van het ene dialekt met dat dialekt zelf, en de geur van parfummakende sprekers van een ander dialekt met dat andere dialekt." H

Laat u zich nu zelf nooit eens door emoties meeslepen? U heeft Antwerps een "afgrijselijk taaltje" genoemd. Zo'n uitspraak laat die taal toch niet in zijn waarde? "Een mens heeft nu eenmaal emoties. Hij heeft ook verstand, en die twee moet hij gescheiden houden. Als ik tegen die Antwerpenaars zeg: 'Wat een prachtig dialekt hebben jullie!', leren ze helemaal geen ABN. Dus moet ik om didactisch-pedagogische redenen het Antwerps een smerig taaltje noemen. Als ik les geef aan Antwerpse kinderen, heiligt het doel de middelen. Dan moet ik tegen een bepaald soort kinderen zeggen: 'Dat Antwerps is iets vreselijks. Aaaaantwaarps, is dat nou zo mooi? Antwerps moet het zijn.' Kinderen hebben zo'n prikkel nodig." Een van de vele dingen die Paardekooper ergeren in het taalgedrag van Nederlanders is hun overdreven voorliefde voor Engelse woorden. Hij heeft er geen bezwaar tegen dat de verslaggever zich voorstelt ah freelance jourmlist, maar de sport-

De Franse regering heeft een aantal jaren geleden bepaalde Engelse woorden in de ban gedaan om de eigen taal te beschermen. Ziet u iets in dat soort maatregelen? "Ik was skeptisch, maar ze hebben effect gesorteerd. Er zou een beleidspunt van gemaakt kunnen worden, maar dat is niet het belangrijkste. Therapie, daar gaat het om. Niet gaan knoeien aan symptomen, maar de kwaal aanpakken. Maar de Taalunie zou inderdaad een voorbeeld kunnen nemen aan de Franse taalpolitiek. Bovenaan de taalpolitieke urgentielijst staat het afschaffen van Engels op de lagere scholen. Technisch gezien: om Engels te leren, schaadt het niet en baat het niet. Maar de kinderen leren erdoor dat hun taal minderwaardig is. Precies hetzelfde kan de leraar Engels m de eerste klas van de middelbare school doen, door te zeggen: 'Nu gaan jullie kennis maken met een wereldtaal, honderden miljoenen mensen spreken Engels, zonder Engels ben je niks...' Hij moet zeggen: 'Het is helaas nodig dat een beperkt aantal Nederlanders in een beperkt aantal situaties een beperkt aantal woorden Engels kan hanteren, en daarom zijn wij gedwongen jullie in deze lessen die hoeveelheid Engels te leren die nodig is.'" Gaat het wel goed met het ABN? Een coUega van Paardekooper, de dialektkundige Jan Stroop, heeft gezegd dat het ideaal van een accentvrij ABN aan inflatie onderhevig is: de kracht van het algemeen beschaafd als statussymbool neemt af Op radio en tv hoor je steeds meer stemmen die overduidelijk uit de Randstad komen. Paardekooper ergert zich aan "het verschrikkelijke dialekt van de tv", maar gelooft niet dat het aantal ABN-sprekers daalt. En mocht er al iets mis zijn met het ABN, dan zoekt hij de schuldigen in een heel andere hoek dan Stroop: "Ik geloof dat de sociolingusten die een afbraakproces in hebben willen zetten toch niet in hun opzet zullen slagen." Sociolinguïsten, die bijvoorbeeld onderzoeken hoe vaak en in welke omstandigheden autochtone Hagenaars 'nach' zeggen in plaats van 'nacht', nemen vaak een gematigder standpunt in over de verderfelijkheid van alles wat niet ABN is dan Paardekooper. Gelooft hij echt dat zij persoonlijk het ABN willen afbreken? "Jawèèèl. 'Asse je moar kenne verstoan, dan is 't goed, joh. Weis nou nie so sot. Dat presieze is allemaal kunsmatig, toe nou...' Sociolinguïsten willen in het gevlei komen bij mensen die zo spreken. Ze willen laten horen," zegt Paardekooper met precieus getuite lippen, "dat ze een sociaal mens zijn."

15

v u MAGAZINE SEPTEMBER 1993

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen