VU Magazine 1994 - pagina 360

•—»,»»•

stil en bijna bewegingloos zit Nicola Costaras te werken aan Vermeers schilderij.

intensief de kleur was bij Vermeer. Over de originele verflagen van Vermeer zouden dan nieuwe lagen heengeschilderd worden. Dat druist in tegen de ethische code die tegenwoordig door restaurateurs vrij algemeen gehanteerd wordt.

Operatiescalpel Uitzonderingen zijn er altijd. Er zijn plekken op de schilderijen waar geen originele verf meer is aan te treffen. Daar is de grens bereikt en kan men zich niet beperken tot de gelaten vaststelling dat zoiets nu eenmaal het gevolg is van het verstrijken van de tijd. Een kunstwerk met kale plekken is ongenietbaar. O p die plekken mogen wel nieuwe lagen aangebracht worden. Voor de bezoeker zal er niets te zien zijn, maar met behulp van ultraviolette straling kan een onderzoeker precies vaststellen waar de restaurateur in actie is geweest. Deze vorm van creatief restaureren is aan een belangrijke regel gebonden: elke toevoeging moet verwijderbaar zijn. Het principe van de reversibiliteit, heet zoiets in de ethiek van het vak. De restaurateur dient bij het schoonmaken met oplosmiddelen te kunnen werken die het toegevoegde materiaal probleeiTiloos verwijderen, zonder dat het origineel gevaar loopt. Het schoonmaken kost nu nog veel werk. Vorige restaurateurs van de twee schilderijen van Vermeer hebben olieverf gebruikt. Die moest tot een bepaald niveau met een operatiescalpel verwijderd worden; pas daarna kon men met oplosmiddel de laatste resten verwijderen. De gedachte achter het principe van de reversibiliteit is dat er defecten kunnen ontstaan bij de gebruikte VU MAGAZINE OKTOBER 1994

materialen en dat een restaurateur m zijn interpretatie van een kunstwerk fouten kan maken. Het moet toekomstige generaties niet al te moeilijk gemaakt worden om op hun beurt die fouten weer te herstellen. Het vak van restaurateur is de afgelopen vijfentv/intig jaar sterk veranderd. Van kunst naar wetenschap, zo valt die ontwikkeling globaal samen te vatten. Vroeger was de restaurateur iemand die in de praktijk het vak leerde, soms zelf schilder was, en niet aarzelde zijn eigen subjectieve interpretatie van een kunstwerk te geven. Tegenwoordig bestaan er opleidingen, is het vak geprofessionaliseerd en is een restaurateur niet zelden een kunsthistoricus die dankbaar gebruik maakt van natuurwetenschappelijke technieken. De benadering van het kunstwerk is ook verwetenschappelijkt; men probeert zichzelf weg te cijferen en streeft naar objectiviteit. Sommigen achten het zelfs een voordeel als de restaurateur zelf niet schilderen kan: dan komt hij in ieder geval niet in de verleiding het schilderij te verbeteren. Als subjectieve interpretatie onontkoombaar is, zoals in het geval van de kale plekken, dan moet deze heel goed controleerbaar

Vermeers 'Meisje met de parel': de retouches van vorige restauraties zijn verwijderd en nu pas zijn heel pijnlijk overal de kale plekken te zien.

zijn. Elke stap die de restaurateur zet wordt dan ook uitvoerig gedocumenteerd. Een enkeling houdt zich niet aan de codes. Het meest beruchte voorbeeld daarvan is de restauratie van Barnett Newmans ' W h o is afraid of red, yellow and blue' door de Amerikaan Goldreyer. Deze meende minder op de authenticiteit van het kunstwerk te moeten letten en meer een eigen interpretatie er aan te kunnen geven. Hij dacht in de geest van het kunstwerk te blijven door met de roUer over het rood te gaan. Bovendien gebruikte hij moeilijk verwijderbaar materiaal. Daarmee schond hij alle codes en afspraken in de wereld van de restaurateurs. En mateloze verachting werd zijn deel.

Vingera f drukken We werpen een blik op 'Gezicht op Delft'. De boom op het schilderij vormt een goed voorbeeld van de moderne ethiek van het restaureren. Hij oogt een beetje blauwig, niet erg natuurgetrouw en ongetwijfeld an-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen