VU Magazine 1994 - pagina 316

een leest, de ander is bezig op een computer. Het experiment is een kwartier onderweg als er vanuit de simulator aarzelend om hulp wordt geroepen. Wertheim springt meteen op van zijn stoel en vliegt naar de microfoon van de intercom. "Met ons alletwee gaat het niet zo goed", wordt gemeld vanaf volle zee. "Willen jullie stoppen? Willen jullie eruit?" roept de onderzoeker en kan uit het televisiebeeld al het antwoord afleiden. "Dit heb ik nog niet eerder meegemaakt", bromt hij. "Ze zitten allebei met een zakje voor de mond!" De simulator komt zuchtend tot stilstand en Wertheim vliegt de trap op naar de toegangsdeur. Even later stapt een van beide testobjecten met een vol spuugzakje aan v/al. De onderzoekers vermoeden dat een bijstelling van de simulatorbewegingen, gisteren, heeft bijgedragen tot de ziekte van de proefpersonen. De rolbev/eging is flink opgevoerd en het apparaat draait nu in feite op vol vermogen. Een nog ruigere zee valt er niet mee te simuleren. De 'bemanning' houdt het voor gezien en nog geen twintig minuten na het begin van hun proef zitten de beide onderzoekers ineens zonder testobjecten. Wertheim verlaat de controlekamer en komt een kwartiertje later zo waar terug met twee nieuwe 'slachtoffers'; werknemers van het instituut. "Het is voor ons erg moeilijk proefpersonen te krijgen", legt hij even later uit. "De mensen die zichzelf aanmelden weten dat ze niet gevoelig zijn voor zeeziekte. Vandaar dat we graag een beroep doen op onze collega's."

Aardbeien O m kwart voor twaalf draait de simulator weer op volle toeren. Dit maal lijkt het beter te gaan. De zeelieden - een ervan deed de dag ervoor ook al mee - geven geen krimp. "Geen problemen", melden ze op hun formulier, of hooguit: "vervelend gevoel m het hoofd". Alleen aan een stoffen tas die heen en weer schuift over de vloer van de container is te zien dat de twee zich in een buitengewone omgeving bevinden. Na een uurtje neemt Wertheim de bestelling op voor het middageten. Hij gaat het zelf halen in de kantine en vraagt de caissière om een extra diepe soepkom: gisteren klotste de soep over de rand. De deelnemers v u MAGAZINE SEPTEMBER 1994

worden getrakteerd op een schaaltje aardbeien. Het eten gaat de proefpersonen aardig af, maar wat kunnen echte zeelieden nog als ze groen en geel zien van ellende? Bij stormweer wordt zo'n negentig procent van alle onervaren passagiers zeeziek. Na een dag of drie is het ergste voorbij, hoewel een klein percentage chronisch zeezieken zich pas aan vaste wal weer beter begint te voelen. "We zouden graag de gelegenheid hebben mensen gedurende enkele dagen bloot te stellen aan scheepsbewegingen in een simulator", vertelt Lex Wertheim. "Dat was aanvankelijk ook de bedoeling. Helaas zijn er talrijke technische en praktische bezwaren die dat voorlopig nog o n m o gelijk maken." Een grote beperking vormt de simulator zelf; onadat zo veel van het apparaat wordt gevergd, moet er nog wel eens een noodstop worden gemaakt. O o k vanmiddag is het weer raak. O m half een melden de proefpersonen dat de cabine trilt en het bev/egingspatroon verstoord is. "Ik ga 'm stoppen!", meldt R e i nier Vunderink en trekt een stekker los. Een paar tellen later staat de simulator stil en gaat Vunderink met een schroevedraaier op onderzoek uit. Na vijf minuten is een uitgevallen pomp weer operationeel en kan de herstart plaatsvinden. De ervaring heeft Wertheim geleerd dat zijn proefpersonen doorgaans na een uurtje of zes behoorlijk onpasselijk worden en in veel gevallen gaan braken. De vaartocht wordt dan afgebroken. Er is dus geen gelegenheid om mensen te bestuderen die door de zure appel hebben heengebeten en gewend zijn geraakt aan de scheepsbewegingen. Wertheim probeert nu voor zijn machine een cadans te vinden die de inzittenden zo snel mogelijk ziek maakt. Uiteindelijk is het de bedoeling dat de proefpersonen de opgewekte narigheid tot het uiterste trotseren en doorgaan met het verrichten van geconcentreerde handelingen als kaartlezen. Daarbij v/ordt ook gemeten hoe veel energie een persoon moet leveren om de bewegingen van een schip te compenseren. Voor een handeling op een deinend schip is veel meer energie nodig dan voor dezelfde handeling aan wal. Met die extra belasting wordt bij de selectie en taakverdeling van een scheepsbemanning nauwelijks rekening gehouden.

Wertheim: "Voor de kapitein van een marineschip is het natuurlijk uiterst belangrijk om te weten waartoe zijn bemanning nog in staat is als een derde zeeziek is. Bij de taakverdeling aan boord moet hij er rekening mee houden dat een aanzienlijk aantal opvarenden op halve kracht draait." Tot dusver is het onmogelijk gebleken op voorhand te zeggen of iemand last krijgt van zeeziekte of niet. Er is simpelweg geen pijl op te trekken. Wertheim wijst naar de proefpersonen op de monitor en zegt: "Dat meisje klaagde erover dat ze in de bus geen letter kan lezen, maar hier zit ze al uren intensief te studeren. Het is ons echt een raadsel. Als we een test konden ontv/erpen waarbij zou uitkomen of iemand v/el of geen zeeziekte gaat ontwikkelen, dan zouden we een doorbraak hebben bereikt in het onderzoek naar bewegingsziekten. Dan krijgen we hier zo een nieuwe vleugel aangebouwd." Er zijn slechts enkele zekerheden voor wat betreft de gevoeligheid voor zeeziekte. Kinderen onder twee jaar zijn er immuun voor en vrouv/en hebben er meer last van dan mannen. De gevoeligheid bij zov/el mannen als vrouv/en is rond het zeventiende levensjaar het grootst. Een middel als scopolamine

Dr. Lex Wertheim: "Het is voor ons erg moeilijl< proefpersonen te Icrijgen."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen