VU Magazine 1994 - pagina 463

Koos Neuvel

Eerst zien, dan geloven. De visuele w a a r n e m i n g staat garant voor h e t realiteitsgehalte van het Avaargenomene. Maar is het ook mogelijk dingen te zien, die vv^e niet echt gezien hebben? K u n n e n w^e ons p e r s o n e n en gezichten h e r i n n e r e n , die ons feitelijk v r e e m d zijn? Lange tijd is gedacht dat het menselijk geheugen in principe betrouwbaar is. N u b e g i n t het idee veld te w^innen dat h e t actief en op eigen initiatief ook een verleden kan construeren. H e t geheugen blijkt niet onfeilbaar. En m e t n a m e verdachten van misdrijven k u n n e n zo h e t slachtoffer w^orden van dergelijke geconstrueerde h e r i n n e r i n g e n .

etrouwbare erinneringen False Memory Syndrome is de naam die het verschijnsel gekregen heeft. De discussie rond seksueel misbruik is een nieuwe fase ingegaan met de benoeming van een nieuw ziektebeeld; een afwijking van het geheugen die er toe leidt dat mensen een loopje nemen met de waarheid. In Amerika zijn al ouderverenigingen opgericht van mensen met een kind dat dit ziektebeeld vertoont. Het is een nieuwe stap in de escalerende strijd tussen 'gelovigen' en 'ongelovigen'. Voorheen stonden de volwassenen in de beklaagdenbank; zij waren degenen die hun perverse lusten uitleefden op onschuldige kinderen. Zo zij al niet meteen in het gevang gesmeten werden, was een verplichte therapie toch wel het minste waartoe ze veroordeeld dienden te worden. Opdat het nooit weer zou gebeuren. Kinderen moeten immers beschermd worden tegen de soms duistere en harde wereld der volwassenen. De volwassenen beginnen nu terug te slaan. Zij wensen zich te beschermen tegen de beschuldigingen van hun kinderen. Het zijn de kinderen die zich als kwaadaardige wezens blijken te kunnen ontpoppen, al dan niet onder druk gezet door op ontdekking van incest beluste therapeuten. Het leven van goedwillende ouders wordt daarmee geruïneerd; hele gezinnen worden kapot gemaakt. Het benoemen van dit ziektebeeld als dat van de valse herinnering betekent in zekere zin het opwerpen van een dam tegen deze gezinsontwrichting. De consequentie van zo'n 'pathologisering' is: als een kind volwassenen beschuldigt, hoeft men die uitlatingen niet meer m alle gevallen helemaal serieus te nemen; ze kunnen het produkt zijn van een zieke geest. Het kind dat aan het beruchte

syndroom leidt heeft vooral veel liefde, aandacht en zorg nodig. Dan zal het vast niet meer zulke domme dingen zeggen. Vanuit de positie der 'gelovigen' gezien betekent deze pathologisering een stevige terugslag. Achter de dam van het False Memory Syndrome kunnen wellicht volwassenen wegduiken die wel degelijk het een en ander op hun kerfstok hebben. Bovendien dreigen incestslachtoffers weer in een positie te komen die ze twintig tot vijfentwintigjaar geleden ook hadden: die van roependen in een woestijn. Het schrikbeeld van iemand die groot leed ondergaan heeft: een schrijnend verhaal kwijt willen, maar niemand tegenkomen die het verhaal gelooft; het zal wel weer fantasie of aanstellerij zijn.

^i^iHB^HH

Creatief

De werkelijkheid is echter gecompliceerd. Sommige hulpverleners en wetenschappers vinden datje kinderen op zijn minst het voordeel van de twijfel moet gunnen. Kinderen zullen niet gauw weloverwogen fantaseren en liegen over seksuele spelletjes waarvan ze de betekenis nog niet doorgronden, al vertellen ze elkaar nog zulke vieze praatjes. De realiteit is echter dat de laatste jaren wel degelijk verhalen bekend zijn geworden over valse beschuldigingen inzake seksueel misbruik. Liegen kinderen echt weloverwogen? Lijden ze misschien inderdaad aan een ziekte die de herinnering vervalst? Het antwoord is eenvoudig: nee, kinderen liegen doorgaans niet doelbewust. Ze lijden ook niet echt aan een syndroom. Het probleem is veeleer dat mensen volkomen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen