VU Magazine 1994 - pagina 188

NllfelETSPRlN

2 ^ .

D. M«r«of<

".Tsr™.,

'• samen voor maar f 299,-

Eureka is niet de enige manier waarop de overheid technologie stimuleert en subsidieert. Naast projecten in Europees verband lopen er vanuit EZ binnenlandse stimuleringsprojecten, zoals bijvoorbeeld het al sinds 1981 lopende l O P (Innovatieve O n derzoeks-Programma's). Projecten die binnen l O P worden geïnitieerd kunnen rekenen op een overheidsbijdrage in de kosten van vijftig procent. De boodschap is in alle gevallen dezelfde: technologie moet worden gestimuleerd. Minister Koos Andriessen maakt zich in toespraken en beleidsnota's voortdurend zorgen over de in zijn ogen geringe ontwikkelingen op dit gebied. Te weinig techniek betekent voor hem een verslechterende concurrentiepositie. In de eind vorig jaar door EZ gepresenteerde beleidsnota inzake technologie zegt Andriessen dan ook: "Technologie is de belangrijkste stuwende kracht achter economische vooruitgang". Maar bij alle subsidies voor technologie is duidelijk dat het er slechts om gaat de technologie als zodanig te stimuleren. Elke technologie is goed voor de economie. Van een inhoudelijke keuze lijkt geen sprake.

Portfolio

10

Stimuleringsmaatregelen vanuit de overheid vormen een betrekkelijk nieuw verschijnsel dat desondanks niet op zichzelf staat. Het sluit aan bij een algemenere ontwikkeling in de economie die 'de strategische wending' wordt genoemd. Voor bedrijven is het steeds belangrijker geworden strategisch management te voeren om de concurrentie voor te blijven. Strategische onderzoeksprojecten, zoals lOP, passen daar uitstekend bij. Het is al lang niet meer voldoende voor een bedrijf om op een goede en rendabele wijze een bepaald produkt op de markt te brengen, dat nog loopt ook. Wie dacht dat je goed zat als je een mooie transistorradio produceerde, kwam bedrogen uit toen de walkman werd geïntroduceerd. Een bedrijf moet voortdurend op de toekomst gericht zijn. Wie zijn de mogelijke concurrenten? Waarmee gaan ze concurreren? Hoe lang blijft een produkt nog in de markt? Wat voor nieuwe produkten moeten we gaan voeren? Er moet met een 'portfolio' aan produkten gewerkt worden: jonge pro-

v u MAGAZINE MEI 1994

-|PQ9= 1299 dukten die uitgeprobeerd worden (wildcats), produkten die lopen en waarvoor de markt nog groeit (stars) en produkten die nog goed lopen maar waarbij de groei eruit is (cashcows). Iedereen moet met zo'n portfolio werken. Of het nu Philips is die, naast het produceren van kleurentelevisies, bezig is met de ontwikkeling van HDTV, of een uitgeverij als de V N U die voortdurend met nieuwe bladen op de markt moet komen. Een van bijverschijnselen van de strategische wending is, zoals ook in de Eureka-folder wordt geconstateerd, dat produkten een steeds kortere levenscyclus vertonen. Wie tien jaar geleden de allermodernste pc kocht, heeft vandaag een verouderd beestje in huis, waarop een hedendaagse versie van het tekstverwerkingsprogramma WordPerfect niet eens meer is op te starten. Voor bedrijven die met geavanceerde technologie bezig zijn, betekent de strategische wending daarom dat men voortdurend geld en energie in onderzoek moet steken. De nieuwe produkten liggen niet ergens in opslagplaatsen te wachten, maar zullen ontwikkeld moeten worden. Daarbij zal meestal nog de benodigde kennis via toegepast onderzoek moeten worden opgedaan. Wie een betere sportschoen dan de concurrent wil produceren zal eerst het nodige onderzoek moeten doen, bijvoorbeeld naar de manier waarop atleten hun voeten gebruiken tijdens het hardlopen. In de pogingen om de concurrentie voor te blijven, zijn ondernemers de laatste twintig jaar zelfs nog een stap verder gegaan bij het doen van onderzoek. Waar eerst onderzoek gepleegd werd om de opgedane kennis vervolgens direct toe te passen, wordt nu strategisch onderzoek gedaan. De industrie houdt zich bezig met het verwerven van kennis die niet direct toepasbaar is, maar waarvan men hoopt dat ze bruikbaar zal zijn bij het oplossen van huidige en vooral toekomstige problemen. Daarbij moeten vaak miljoenen worden geïnvesteerd. En dan nog is het vaak de vraag of er uiteindelijk bruikbare kennis, laat staan een concreet produkt, uit de bus komt. De onzekerheden zijn groot en dergelijk

onderzoek kan dan ook niet meer zonder de nodige overheidssteun, zoals in het geval van lOP. Probleem bij strategisch onderzoek is de richting waarin het onderzoek moet gaan, aangezien van te voren lang niet zeker is welke kennis van belang zal zijn. Bedrijven en organisaties die bij strategisch onderzoek betrokken zijn, zullen daarom meer moeten doen dan alleen onderzoek: ze zullen ook moeten aantonen dat het onderzoek dat zijzelf doen, van het grootste belang is. Niet alleen om subsidies binnen te kunnen halen, maar ook om de richting van de ontwikkeHng waarin het onderzoek gaat op deze wijze te beïnvloeden. Bovendien moeten onderzoekers voortdurend via congressen, informele netwerken en vakbladen op de hoogte zien te blijven van de laatste stand van zaken, ook al om het belang van bepaalde onwikkeHngen goed te kunnen inschatten. En organsisaties zullen moeten proberen het stellen van prioriteiten binnen het desbetreffende onderzoeksveld te beïnvloeden. Kortom: wie strategisch onderzoek doet, moet zelf ook het strategische spel willen en kunnen meespelen.

Etalage Een typisch voorbeeld van zo'n strategisch onderzoek is de ontwikkeling van membraantechnologie. Membraantechnologie is in Nederland onder de beschermende paraplu van de door de overheid gesubsidieerde lOP's tot ontwikkeling gekomen. Membranen zijn zeer fijne filters waarmee allerlei vloeistoffen gereinigd kunnen worden. Ze kunnen zowel worden toegepast bij nierdialyse als bij het zuiveren van afvalwater, maar ook bij bijvoorbeeld het brouwen van bier en het maken van kaas. De protagonisten van membraantechnologie zouden in feite het liefst zien dat bij elk proces waarbij twee stoffen van elkaar gescheiden moeten worden, membranen worden toegepast. Het begrip membraantechnologie is betrekkelijk nieuw; het werd aan het emd van de zeventiger jaren voor het eerst gebruikt. Vóór die tijd bestond

c«7«K«i,

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen