VU Magazine 1994 - pagina 189

,..„,,,WSns^!iisn!iKiiKmF^mmm^¥mmiinmmmimmm'm!mm.i 13<g • Afrr, 216ót3l0'475 mm • 4 jaar carry-in

479.^

IÜJUIimii.iuui.iiu.t.u wm,J.I,IIIIJ.,IILU

• 1 uilbteidifi95poof^"10% bMparingop toner düoramaal hervulbarepfintetleop.

zufn/g

579.-

T!mfmm^5im:ïïm!mmr

T7¥

en een lütaal vermcgen van 60 Watt. zorgt yoor een bfiijanle stereo weergave, -SCT teletekst met TOP/FASTexi, « , " ~.i^n-screen display met zendemaam en een groot aantal

handleiding. Veelvuldig ali beste getesl.

de best

'^T^^

er echter al wel degelijk technologie die met filters werkte. Men sprak echter niet van 'membraantechnologie', maar van 'filtratie' en 'osmose'. En bovendien refereerde men in artikelen over deze technieken doorgaans aan concrete toepassingen en problemen zoals nierdialyse, het ontzouten van zeewater en dergelijke. Onderzoekers en bedrijven die aan deze verschillende zaken werkten, waren zich nauwelijks bewust van eikaars bestaan. Men dacht niet in termen van één onderzoeksveld waar iedereen zijn eigen invalshoek had. Dat ene onderzoeksveld is pas geleidelijk ontstaan. In eerste instantie was membraantechnologie dan ook slechts een be-

gripsmatige grootheid, bedoeld voor de etalage; het werd door uiteenlopende personen gehanteerd, zonder dat er van één hecht 'sociaal' geheel sprake was. Eén van hen was de N e derlandse prof. CA. Smolders van de T U Twente, die als een woordvoerder voor dit onderzoeksterrein is gaan optreden. Deze macromoleculair chemicus heeft jarenlang in de diverse vakbladen onvermoeibaar pleidooien gehouden voor de kansen en noodzaak van membraantechnologie.

Reputatie Smolders was in 1982 leider van een commisie die een bezoek aan Japan bracht. Deze commisie rapporteerde dat Japan veel geld in membraantechnologie stak en dat Nederland ook een onderzoeksprogramma op dit gebied nodig had. Smolders legde contacten met organisaties als T N O en KIWA en met bedrijven als A K Z O en Wavin. "Het was Smolders die met zijn enthousiasme, expertise, technische kennis en zijn toekomstvisie, de membraantechno-

logie wist te verkopen", aldus een beleidsmaker bij EZ. De activiteiten van deze rapportagecommissie leidden ertoe dat m 1983 een lOP-membraantechnologie werd ingesteld met een onderzoeksbudget van ruim 28 miljoen gulden. Sindsdien is het aantal onderzoekers op dit gebied verveelvoudigd en hebben verschillende kleine bedrijfjes, maar ook hele grote als Shell en Hoogovens, zich op de membraantechnologie gestort. Membraantechnologie is nu een succes in ons land. Iedereen die vandaag de dag stoffen wil filteren, gaat eerst te rade bij m e m braantechnologen. Of, zoals de brochure 'Holland, uw stimulerende partner in membraantechnologie' het stelt: "Membraantechnologie heeft zichzelf onmisbaar gemaakt." Er bestaat nu een hechte 'sociale wereld' van de membraantechnologie, waarbinnen actoren (onderzoekers, bedrijven, organisaties) via allerlei netwerken met elkaar in verbinding staan. Die wereld is een strategisch bepaalde, waarin iedereen zijn eigen rol speelt, waarbinnen bepaalde prioriteiten duidelijk zijn en waarbij iedereen let op wat de anderen doen en van plan zijn. Zo is Shell weliswaar bij het lOP-membraantechnologie betrokken, maar alleen om de richting van de ontwikkelingen - de 'agenda', zogezegd - in een voor hen gunstige zin te beïnvloeden. Zo is ieder voor zich bezig met het opbouwen van een eigen reputatie op het gebied. Bijvoorbeeld door het houden van zeer wetenschappelijke voordrachten op conferenties of door het doen van onderzoek; dat laatste dan niet zozeer om commercieel haalbare produkten te creëren, als wel om aan toekomstige afnemers te laten zien dat men m principe elk mogelijk membraan zou kunnen maken. In de wereld van de membraantechnologie, kortom, blijken beloften en ver^vachtingen voor de toekomst, de reputatie die men heeft, en de mate waarin men in staat is anderen van het eigen kunnen te overtuigen, minstens zo belangrijk als harde resultaten en feitelijk behaald successen.

Futurisme Als AKZO, T N O en EZ er met van overtuigd waren geraakt dat membraantechnologie veelbelovend was, dan zou zij nooit van de grond zijn

gekomen. De hooggestemde toekomstverwachtingen leidden er echter toe dat men aan de slag kon, dat de overheid bereid was de subsidiekraan open te draaien en dat bedrijven als Shell en Hoogovens zich met de zaak gingen bemoeien. Maar als overheid en bedrijfsleven zich er niet mee bemoeid zouden hebben, dan waren de verwachtingen ook niet uitgekomen. En zo bepalen toekomstvoorspellingen uit het verleden, reëel of met, het heden. Een nog frappanter voorbeeld van een dergelijk futurisme is te vinden op het gebied van de ontwikkeling van geheugenchips voor computers. Naarmate de hoeveelheid gegevens die een dergelijke chip aan kan groter wordt, kunnen snellere computers worden gebouwd. Uitbreiding van de capaciteit van geheugenchips heeft dan ook een zeer hoge prioriteit binnen de computerindustrie, maar is tegelijk geen eenvoudige zaak.

Beloften Het was researchmedewerker Moore opgevallen dat de geheugencapaciteit van chips zich elke anderhalf jaar lijkt te verdubbelen. Moore voorspelde daarop dat dit voor de toekomst ook zou blijven gelden. Zijn voorspelling is later de 'Wet van Moore' gaan heten en als zodanig een eigen leven gaan leiden. Elke chipfabrikant, maar ook afnemers die chips nodig hebben, houdt rekening met deze wet. Een chipfabrikant heeft er dus maar naar te streven binnen anderhalfjaar een chip met verdubbelde geheugencapaciteit te ontwikkelen. Lukt hem dat met, dan zal zijn chip al verouderd zijn vóór deze op de markt komt. Zo lijkt de toekomst wat de chiptechnologie betreft, onafwendbaar te zijn, en de technologische ontwikkeling autonoom. Toch zijn het mensen die Moore's Wet steeds weer door hard werken en honderd procent inzet moeten waarmaken. Maar fabrikanten als Siemens en PhiHps, die in de chip-industrie willen meetellen, moeten nu eenmaal werken binnen een al bestaande structuur, een sociale wereld waarbinnen de prioriteiten al vastliggen en waarbinnen Moore's Wet als natuurwet is gaan gelden. In het geval van de membraantechnologie en H D T V is duidelijk te zien hoe dergelijke dwingende

11 VU MAGAZINE WE! 1994

.^a

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen