VU Magazine 1994 - pagina 302

Drs. H.J. Brinkman: "Vragen naar de kleren van de keizer."

langrijke functies in kerk, staat en maatschappij. In principe bekostigt het rijk de universiteit; er is een relatief laag collegegeld. Het systeem van examens en graden is grondig wettelijk geregeld. Onderzoek is gebied van zelfregulering van hoogleraren. "De Von-Humboldt-universiteit, de ouderen onder ons nog uit hun studentenjaren bekend, was een elegant arrangement, een hecht b o u w werk van verweven belangen, voorzien van een schitterende facade: eenheid van onderwijs en onderzoek, eenheid van wetenschappen, Bi7Aung. Daartoe heeft Von Humboldt de universitaire machinerie zelfs van een Geist voorzien. Dat systeem heeft het in Nederland tot in de jaren zestig, toen het massa-hoger-onderwijs uitbrak, gehouden. In de tweede helft van de vorige eeuw leverde emancipatie in Amsterdam twee niet-rijksuniversiteiten op, maar ook zij organiseerden zich zoveel mogelijk volgens het Duitse model." Deconfiture

36 v u MAGAZINE JULI/AUG 1994

"Dat model is bezweken. Het kon alleen werken bij kleinschalige universiteiten. Veel studenten betekent veel dure staf, want onderwijs is arbeidsintensief en universitaire docenten hebben hoge salarissen. Het gaat niet meer om een elite, maatschappelijk of intellectueel. De bekostigende overheid raakt zelf in een permanente budgetcrisis verwikkeld. Als gesunkenes Kultmgut leeft het model echter nog voort, als het lijk in de kast van het academisch zelfbewustzijn. "Omdat onderwijs en overheid zo nauw verbonden zijn, is het voor universiteiten erg vervelend als de overheid in een diepe crisis geraakt. In Rusland zijn hoogleraren thans tot de bedelstaf gebracht. Daar heeft de hybris van menselijk weten en beheersen, beHchaamd in

een staat die alles kon en alles zou, geleid tot de deconfiture van de staat. Tot grote schade van wetenschap en onderwijs. " Z o ' n vaart zal het bij ons niet lopen, want zo ambitieus was onze staat niet. Maar ook bij ons kijken mondige burgers en kritische belastingbetalers, velen op grond van hun hogere scholing, naar de overheid en vragen naar de kleren van de keizer. Er wordt gevraagd naar bepaling van de kerntaken van de overheid, naar effectieve en efficiënte uitoefening ervan. Anders loopt de democratie gevaar. Het wordt steeds duidelijker dat traditie en praktijk van de Verlichtingsstaat kritisch geïnspecteerd moeten worden, tot behoud van vertrouwen bij kiezers en belastingbetalers. D e moderne verzorgingsstaat is immers het gevolg van de uitbouw van de Verlichtingsstaat die de zorg voor het onderwijs altijd al m haar pakket had. "In het hervormingsproces van hoger onderwijs speelt dan ook gedurig de vraag een rol wat nu eigenlijk de kerntaken van de overheid zijn ten opzichte van de universiteiten, en hoe die effectief en efficiënt vervuld kunnen worden. Dat leidt gewoonlijk tot terugtreden van de overheid, zij het zeer schoorvoetend. Maar de band tussen universiteiten en overheid kan niet verbroken worden; niet wat de bekostiging van onderzoek betreft, en ook niet voor een deel van de bekostiging van onderwijs. Het is dus in het belang van de universiteiten dat hun relatie met de overheid en het functioneren van de overheid op orde blijven."

Profijt Desondanks, stelt Brinkman, zullen overheid en universiteit een nieuwe afweging moeten maken tussen de individuele belangen die studenten hebben bij univeritair onderwijs en het nut van zo'n opleiding voor de samenleving als

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen