VU Magazine 1994 - pagina 197

^^De echte Boer denkt dat de Afrikaan een kinderlijk voorstadium is van hemzelf. Ik beweer dat alle mensen gelijk zijn, met uitzondering misschien van de Boeren. Die staan een trapje lager. >y \vel uit hun opvattingen over zwarten. Mijn uitspraak dat het naïef is te denken dat er in Afrika al ruimte is voor debat, slaat op het gebrek aan middelen dat de mensen daar hebben om zich te ontplooien. Gelijkheid krijg je niet door het af te kondigen. "Dat gebrek aan middelen zie je duidelijk wanneer je ziet hoe beperkt de keuze is in de boekwinkels, inclusief die van de universiteit. Dat is gewoon treurig. Er zijn weinig kranten en op school leer je vooral je mond te houden. Als je daar een vraag stelt krijg je een klap voor je kop. Mijn vrouw vroeg in een café in Lusaka eens aan mijn studenten wat ze vervelend vonden aan mijn colleges en dat bleek het feit te zijn dat ik steeds verwachtte dat ze vragen stelden. Daar waren ze niet aan gewend. "Ik zeg dus niet dat Afrikanen kinderlijk zijn. Ik zeg dat het ze aan middelen ontbreekt. Want dat er in Afrika armoede heerst zal ik natuurlijk niet ontkennen. Wat dat betreft staat onderwijs in de filosofie op één lijn met het leren besturen van een tractor; beide zijn voorwaarden om aan de armoede en de onderontwikkeling te ontsnappen. Er is niets zo praktisch als een goede theorie."

Gortzak heb ik de definitieve tekst opgesteld, die in 1977 is vastgesteld. "Dat beginselprogramma is nog steeds van kracht, al is het op bepaalde punten verouderd, vooral in ideologisch opzicht. We vonden het toen nodig een derde weg tussen kapitalisme en communisme te zoeken. Maar het communisme is zo goed als verdwenen en het kapitalisme bekijk ik tegenwoordig wat positiever omdat het mede de verzorgingsstaat heeft mogelijk gemaakt. "Een andere verandering smds 1977 is de toegenomen individualisering, die deels een onvoorzien gevolg is van de verzorgingsstaat. Mensen zijn daardoor in staat gesteld om individueel hun bestaan te ontplooien, en dat is niet meer terug te draaien. Wat volgens mij wel zijn waarde heeft behouden is, dat we de problemen van de ontwikkehngslanden en het miHeu centraal stelden." H

Binnen de PvdA liggen de prioriteiten tegenwoordig elders. Voelt u zich geen roepende in de woestijn?" Tot op zekere hoogte wel, ja. Wel zitten mensen als Mansholt nog steeds op datzelfde spoor. En natuurlijk is er Jan Pronk. Maar het gaat inderdaad om een minderheid. Aan de andere kant: ik houd het niet voor onmogelijk dat er sprake is van een slingerbeweging in het denken op dat gebied. Misschien niet ten aanzien van de Derde Wereld, maar wel als het over het milieu gaat. Er zijn in Nederland veel meer mensen lid van miheugroeperingen dan van politieke partijen." H

Zegt dat niet meer over de politieke partijen dan over de milieubeweging? "De politieke partijen lopen in tal van opzichten achter op wat er bij de mensen leeft. Ze H Ja, die praktijk. Hebt u de theoretische con- proberen steeds hun beleid uit te leggen aan de structies van de sociale filosofie wel eens verla- kiezer, maar die kan zelf wel nadenken en kijkt ten om vuile handen te maken in de harde re- daar doorheen. PoHtieke partijen moeten niet aliteit? proberen de oren van de kiezer vol te stoppen, "Voor echt uitvoerend werk ben ik niet geze doen er beter aan hun eigen oren uit te laten schikt. Maar ik heb van huis uit wel belangstelspuiten." ling voor de politiek. Mijn vader was actief m de Christelijk Historische Unie. Bij ons thuis H Toen U meewerkte aan het beginselprogramwerd aan tafel regelmatig over politieke onderma van de PvdA hebt ujoop den Uyl meegewerpen gepraat. Een filosoof heeft natuurlijk maakt. Hij wordt tegenwoordig wel eens afgeook een politieke opdracht, alleen is er tegelijschilderd als een drammer met een gat in zijn kertijd en enigszins paradoxaal een arbeidsdehand. Klopt dat beeld? ling tussen het theoretische werk van een filo"Welnee, Den Uyl was een capabel politicus. soof en het praktische beroep van de politicus. Hij was vooral ook een pragmaticus. Wat dat Die scheiding handhaaf ik graag. betreft lijkt hij wel op Van Mierlo, met wie hij "Met theoretische arbeid kun je overigens ook dan ook bevriend was. En het beeld dat hij geld vuile handen maken. Dat heb ik gemerkt. In over de balk smeet is een door rechts in omloop 1974 besloot de PvdA dat haar beginselprogebrachte mythe. De uitspraak dat de bomen gramma aan vernieuwing toe was. Ze hebben niet tot in de hemel groeien, is van Den Uyl. me toen gevraagd om in een breed samengeEn dat is geen toeval. stelde commissie mee te werken aan het opstel"En om nog even terug te komen op dat beginlen van een nieuw. Dat had met de sociale filoselprogramma van de PvdA, ik moet toch consofie te maken, maar ook met woningbouw, stateren dat ik mede de hand heb gehad in een verkeer, de verzorgingsstaat en wat er verder programma dat veel te links is geworden voor nog speelde. Samen met de journalist Wouter de PvdA. De mensen die aan dat programma

19

v u MAGAZINE MEI 19 9 4

• ^ £ a ^

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen