VU Magazine 1994 - pagina 280

lijk ervaring met onderhandelen binnen de EU. Het regelen van visquota of het vaststellen van de maximale melkproduktie van een EU-land is iets heel anders dan het beslechten van conflicten in Joegoslavië, om over Armenië, Azerbeidsjan of Tadjikistan maar te zwijgen. "Een jaar of drie geleden was ik overigens niet de enige die waarschuwde dat het uit de hand ging lopen. De CDA-er Arie Oostlander en Joris Voorhoeve van het Instituut Clingendael hadden dat ook in de gaten. Ik schreef toen al in de N R C dat we moesten bemiddelen zolang het nog kon en dat we een Rapid Deployment Force achter de hand moesten houden voor als het mis ging. De N R C heeft nog getwijfeld of dat stuk wel geplaatst moest worden. Maar ik zei het niet voor niets. Het was een conflict datje meteen in de kiem had moeten smoren. "Misschien kun je het nog het beste vergelijken met het opvoeden van kinderen. Die testen je ook voortdurend uit. Ze wiUen weten hoe ver ze kunnen gaan. Als je geen grenzen stelt, dan gaan ze door en loopt het volledig uit de hand. Maar zodra kinderen in de gaten krijgen waar de grens ligt, dan houden ze zich wel in. Dat is in wezen het denken van Von Clausewitz. En dat werkte in 1991 nog in Joegoslavië. "Inmiddels zitten we in de merkwaardige situatie dat mensen als Jan Pronk en Mientjan Faber hebben gepleit voor militaire interventie. Ze zetten daarmee alles waarvoor ze sinds jaar en dag gestreden hebben op z'n kop. Maar toch is het 'wel te begrijpen. In de Koude Oorlog v/as pacifisme hetzelfde als het uitbannen van aUe wapens. N u moet je wapens gebruiken om de branden te blussen voor ze uitslaan. "Lijnrecht daartegenover staat de mening van Herman de Lange, die in de Volkskrant het ultimatum van de NAVO uitlegde als een vorm van politieke bloeddorstigheid, te vergelijken met de Krimoorlog. Hij zal er wel van hebben opgekeken dat de NAVO daarmee zonder een schot te lossen het beleg van Sarajevo heeft beëindigd. Ik volg de publikaties van De Lange met meer dan gewone belangstelling, want hij was een van mijn medewerkers aan het Polemologisch Instituut. N u werpt hij zich op als mijn opvolger, waarbij het goed uitkomt dat hij bijzonder hoogleraar Vredesvraagstukken aan de Vrije Universiteit is. "Maar de centrale vraag is natuurlijk die naar de aanvaardbaarheid van het gebruik van geweld en van de dreiging daarmee. Is iedereen die met een scherp mes op je afkomt met de duidelijke bedoeling om te steken ook meteen een moordenaar? Is het niet voorstelbaar dat het een chirurg is, die een levensreddende operatie wil beginnen? "Bij het conflict in Joegoslavië, hadden we de les die we leerden bij het ontstaan van de oorlog in Vietnam in praktijk moeten brengen. In hun ijver om een grote oorlog te vermijden, kwamen de politici daar tenslotte in een grote oorlog terecht. Vrees voor gebrek aan politieke besluitvaardigheid was overigens ook de reden

waarom die hoge Nederlandse militairen, over wie ik het zoeven had, niet stonden te trappelen om in te grijpen." •

Maar vraagje dan niet teveel van de politici? Die kunnen weinig uitrichten zonder de steun van de bevolking van hun land. Nederlandse oorlogsslachtoffers in Joegoslavië, daarop zitten we hier bepaald niet te wachten. "Diezelfde redenering was ook in 1938 te h o ren. En die leidde tot de Tweede Wereldoorlog en tot meer dan 60.000.000 doden. Voorkomen blijft het beste, in Joegoslavië zijn ook al weer honderdduizenden slachtoffers gevallen. Bovendien is het maar de vraag of er wel doden hoeven te vallen aan Nederlandse kant. We hóeven geen grondtroepen te sturen. "Dat er VN-waarnemers naar Joegoslavië zijn gegaan was een fundamentele fout. Als het zo uitkomt worden die tot gijzelaars gemaakt, een regelrechte ramp. De dreiging met precisiebombardementen vormt een veel betere aanpak van een conflict als dit. Die aanpak is vier keer gebruikt en heeft ook vier keer gewerkt. In Belgrado en in Pale weten ze heel goed wat er in de Golfoorlog is gebeurd."

•

U bent geen hoogleraar polemologie meer Wat is die 'Internationale veiligheid in relatie tot milieuvraagstukken' precies, waarmee u zich nu bezighoudt? "De leerstoel polemologie moest worden opgeheven om de vakgroep polemologie te kunnen opheffen. Een vakgroep kan alleen bestaan als er een leerstoel is. Maar tegelijkertijd bestond er bij de universitaire en facultaire bestuurders wel het besef dat het vak ook weer niet helemaal mocht verdwijnen. De uiteindelijke oplossing was mij een nieuw geformuleerde leeropdracht te geven en de restanten van de voormalige vakgroep polemologie onder te brengen in de vakgroep rechtstheorie. Mijn nieuwe leeropdracht luidt 'Internationale Veiligheidsvraagstukken, in het bijzonder met betrekking tot internationale milieuconflicten' en achteraf blijkt dat het niet beter geformuleerd had kunnen worden. "In feite is het een accentverlegging binnen wat vroeger polemologie heette. Röling onderscheidde daarin drie velden van onderzoek: de militaire veiligheidsvraagstukken, de economische veiligheid en dat wat nu vrij algemeen environmental security wordt genoemd. Tijdens de Koude Oorlog domineerden de militaire veiligheidsvraagstukken en was er ook enige aandacht voor de tegenstelling arm-rijk of Noord-Zuid. Dat laatste was waar de term 'economische veiligheid' op sloeg. Aan environmental security kwam niemand toe. Na de Koude Oorlog is vrij plotseling ontdekt wat we hebben aangericht in de bio-sfeer: de grond vergiftigd, het water verpest, alles vaak radio-actief. Maar environmental security bestrijkt meer. Zij betreft de wereld van het geschil, de politieke conflicten die tot geweld en oorlog kunnen leiden als ge-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen