VU Magazine 1994 - pagina 121

«.«J.!,*»

Renée Braams

ne honderd mensen. Het milieu is een onderwerp dat veel meer leeft bij het publiek dan gevangenisstraf, dus vindt ze deze grote opkomst bemoedigend. Gevangenisstraf is een zwaktebod, geeft het kamerlid toe. Ze ziet veel meer in preventie - de conducteur op de tram - maar we hebben de gevangenis toch nodig. Zware misdadigers moeten echt een tijdje weg uit de samenleving, waarbinnen toch ook - ze is zich er zeker van bewust hoe raar dat klinkt in een kerk, zegt ze - behoefte is aan vergelding en wraak. Kalsbeek zegt een tegenstander van zinloze alternatieve straffen te zijn. Het laten afkrabben en opnieuw schilderen van een fris geverfd buurthuis vindt ze dus bij wijze van wraakoefening te ver gaan. Opgewekt deelt ze mee dat al die nieuwe gevangenissen die in de Randstad worden gebouwd als voordeel hebben dat de familieleden van gedetineerden niet meer zulke lange reistijden - criminelen uit de R a n d stad worden nu vaak ergens in de provincie opgesloten - hoeven te maken.

GEKi Bijna unaniem vinden criminologen en strafrechtdeskundigen dat gevangenisstraf een w^raakoefening is waarmee de samenleving zichzelf in de vingers snijdt. De criminaliteit los j e er niet m e e op, w^ant de meesten komen slechter uit de gevangenis dan ze er in gingen.

30

mmJÊÊÊ Waarom lacht u?" vraagt JmJm de Groningse hoogleraar strafkunde Hans Tulkens aan het pubhek dat op een winteravond in een Haarlemse kerk bijeengekomen is voor het symposium 'Verdacht lang buitenspel'. "Waarom lacht u nou zo?" Hij heeft zojuist een waar gebeurd verhaal verteld over een rechter in het Zuiden des lands, die een wetsovertreder bij wijze van alternatieve straf de opdracht gaf een buurthuis te schilderen. Een maand later gaf dezelfde rechter, die nog weinig creativiteit had ontwikkeld in het bedenken van alternatieve sancties, aan een andere jongen die hij iets wilde laten terug doen voor de maatschappij, de opdracht de verf van hetzelfde - net fris m de verf zittende - buurthuis er weer af te krabben en het opnieuw

IVIacliteloos

te schilderen. Komisch en belachelijk vinden we deze anekdote. Tulkens vraagt zich af waarom we deze zinloze alternatieve straf absurd en verwerpelijk vinden, terwijl we een gewone gevangenisstraf niet belachelijk vinden. Iemand opsluiten m een cel is precies even zinloos en nutteloos als iemand een pas geschilderd buurthuis opnieuw laten verven, stelt hij.

Reinigen Het symposium is georganiseerd door het Haarlemse en Amsterdamse justitiepastoraat, in samenwerking met enkele vrijwilligers. Aanleiding was de bezorgdheid van de gevangenispredikanten over de spanning die voelbaar is in de gevangenis; een spanning die het gevolg is van het

geschreeuw om meer cellen, strengere straffen en zwaarder beveiligde gevangenissen. Prof. Tulkens verwijt de politiek dat men niet nadenkt en discussieert over wat men wil met de gevangenis. Honderd jaar geleden was er wel zo'n discussie. Tulkens citeert een minister van justitie die hoog opgaf van de "weldadige invloed van eenzame opsluiting" en een andere minister die in de cel de mens wilde "reinigen en verbeteren". Maar celstraf heeft geen weldadige invloed; integendeel zelfs, zo wijst ieder onderzoek opnieuw uit. Tulkens: "Een klein aantal gedetineerden komt tot bezinning, maar de meesten komen er beroerder uit." Gevangenisstraf blijkt daarnaast ook het doel voorbij te schieten als middel ter afschrikking van potentiële

criminelen. Tulkens geeft als voorbeeld de Verenigde Staten: daar zit een op de honderdtachtig inwoners in de gevangenis - het hoogste percentage van de wereld - en toch blijft daar de criminaliteit immens. Een aantal criminologen (Bianchi, Hulsman) wil de gevangenissen sluiten. Zo ver gaat Tulkens niet. Hij pleit voor alternatieve sancties die op de specifieke mogelijkheden en zwakke plekken van het individu afgestemd moeten worden. De veroordeelde moet er hoe dan ook iets van leren. Indien nodig moeten de taken die de gestrafte opgelegd krijgt, tijdens een detentie uitgevoerd worden. Een alternatieve straf is vaak een opdracht iets positiefs terug te doen voor de samenleving. De sanctie moet als een opgave gevoeld wor-

den. Tulkens: "Wij komen allemaal netjes tijd op ons werk en gaan niet eerder weg dan gebruikelijk is. Maar voor deze knapen kan alleen dat al een heel moeilijke opgave zijn." Hij denkt dat alternatieve straffen ook kunnen bewerkstelligen dat burgers iets minder luid gaan roepen om hardere straffen. Gebleken is, vertelt hij, dat de bezoekers van zo'n buurthuis dat door een gestrafte wordt geschilderd, anders gaan denken over delinquenten. Ze zien in, dat iemand die een misdaad heeft begaan verder geen vervelend persoon hoeft te zijn.

Wraal< De tweede spreker in de Haarlemse kerk, het PvdA-kamerlid mr. E. Kalsbeek-Jasperse, zegt blij te zijn met de grote belangstelling; er zijn een klei-

Alles is geregeld. De directie van het Haarlemse huis van bewaring De Schakel vindt het goed dat twee gedetineerden worden geïnterviewd en ook de Officier van Justitie heeft toestemming gegeven. In een klein bezoekkamertje vraag ik twee mannen wat ze zoal leren in de gevangenis, óf ze hier iets leren, en of ze tot inkeer zijn gekomen. De eerste man straalt een mengeling van strijdlust en wanhoop uit. Zijn t-shirt heeft hij zelf versierd met een zeefdruk op 'de crea'. Hij is ingenomen met zijn creatieve bezigheden, maar ook is aan hem te zien dat hij vaak, zoals hij het zelf uitdrukt "als een kaartenhuis dreigt in te storten". "Wat je hier leert? Slechte dingen. Ik hoor alleen maar slechte, negatieve dingen om me heen. Alleen zijn op een cel doet niemand goed. Je gaat veel denken en dat is vervelend. Ik pieker over mijn vriendin en over mijn ouders. Met mijn moeder gaat het niet goed. "Ik ben eenfirst offender: ik heb nooit eerder in de gevangenis gezeten. Ik heb nooit eerder iets verkeerds gedaan. Ik heb in een vechtpartij m e zelf verdedigd om in leven te blijven maar toch heb ik een hoge straf ge-

31

v u MAGAZINE MAART 1994

v u MAGAZINE MAART 1994

,££•

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen