VU Magazine 1994 - pagina 254

ren; aan zijn blik dient therapeutisch gesleuteld te worden. Want v/ie aan zichzelf werkt, werkt aan de wereld. Alles hangt immers met alles samen. Energieën De cultivering van de subjectiviteit leidt tot een omhelzing van de gedachte dat alles 'maakbaar' is. In de politiek is die maakbaarheidsgedachte op zijn retour. Weinig politici wagen zich nog aan grootscheepse, diep mgrijpende hervormingsplannen. Men realiseert zich dat die te hoog gegrepen zijn. Het is onmogelijk om vanuit het Haagse centrum de rest van het land naar het eigen pijpen te laten dansen. Een beetje bijsturen, hier en daar wat nieuwe impulsen geven, daar heb je het als politicus zo ongeveer bij te laten. Een politicus kan het zich niet goed veroorloven te zeggen dat er geen objectieve werkelijkheid bestaat en dat hij zijn eigen realiteit kan creëren. Het Binnenhof staat gauw genoeg vol. Lobby's, actiegroepen en vakbonden zijn de tastbare bev/ijzen dat de werkelijkheid soms wil tegenstribbelen. In N e w Age heeft het maakbaarheidsdenken een schuilplaats gevonden en floreert daar als nooit tevoren. De wereld ligt voor je open, mits je maar de juiste instelling hebt. 'Je kunt je leven helen', juicht een boektitel de potentiële lezer optimistisch tegemoet. Soms kan het evenwel mis gaan. Ondanks alle positieve energieën gaat niet iedere ziekte over; en hoewel de werkloze het heel hard wil, lukt het hem misschien niet een baan te krijgen. Het zoeken naar externe oorzaken - bijvoorbeeld de constatering dat een ziekte (nog) ongeneeslijk is en dat er simpelweg een tekort aan banen bestaat - is in zulke gevallen zinloos. De objectieve werkelijkheid bestaat immers niet. Het is allemaal een zaak van eigen verantwoordelijkheid. Wat dat betreft past de zachte posthippiefilosofie voortreffelijk in harde no-nonsensetijden. Wie niet succesvol is, heeft dat aan zichzelf te wijten.

32

De verwantschap tussen liberalisme en N e w Age, is waarschijnlijk niet erg explosief. Bij de veronderstelde verwantschap met het fascisme - de vergelijking dient zich toch weer onontkoombaar aan - ligt dat anders. De vergelijking met het fascisme de-

VU MAGAZINE JUNI 199-1

^^s^ •^moniseert N e w Age. Maar je kunt deze constatering ook omdraaien: is de demonisering van het fascisme eigenlijk wel terecht? Is het zo zinvol om steevast over 'het absolute kwaad' te spreken? Het is moeilijk onder ogen te zien dat in het fascisme elementen zitten die 'redelijke' mensen kunnen aanspreken: bijvoorbeeld een bepaalde zorg om het milieu, een aflseer van vervuiling, een hunkering naar het 'natuurlijke' leven en een verlangen naar zuiverheid. Het is al vaker opgemerkt dat in de jaren dertig veel vegetariërs en naturisten zich aangesproken voelden door de nationaalsocialisten. Stadshygiëne en rassenhygiëne bleek voor sommigen geruisloos in elkaar over te vloeien. Er bestaan zo van die riskante en ongemakkelijke overeenkomsten. Heijnji^^e ; Misschien moet het verbod op de metafoor toch opgeheven worden. Dan zou kunnen blijken dat zowel fascisme als N e w Age (maar bijvoorbeeld ook het denken van Abraham Kuyper) behoren tot de brede stroom van 'organische' maatschappij-filoso-

fieën. Een organische maatschappijfilosofie wijst de moderne samenleving af; die heet verscheurd, geatomiseerd, verloederd of normloos te zijn. De heimwee naar het verleden druipt eraf vroeger, ja vroeger, toen was er nog een hechte gemeenschap en voelden de mensen zich met elkaar verbonden in gevoelens van vriendschap en genegenheid. Dat verloren gegane verleden is het richtinggevende ideaal voor de toekomst. Van de democratie moeten organische maatschappij-filosofieën doorgaans weinig hebben: in een democratie wordt iedere burger op zichzelf teruggeworpen. Het is in de eerste plaats het individu dat telt. In is de democratie is de gemeenschap er een van vrije burgers; traditionele gezagsrelaties en saamhorigheidsgevoelens worden weggevaagd. Dat is aanstootgevend voor mensen met heimwee. O p deze afwijzing van de moderne samenleving die fascisme en N e w Age gemeen hebben, wijst Peter Sloterdijk in het interview met 'Filosofie magazine' naar mijn gevoel terecht. Hij gaat nog iets verder en zegt dat er zelfs rechtstreekse contac-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen