VU Magazine 1994 - pagina 166

hoognodige aanscherping, anders lopen we internationaal uit de pas. Er mag niets karakteristieks overblijven, de mondialisering schakelt alle regio's gelijk. Niet iedereen is gecharmeerd van de vermorzeling van iedere regionale bijzonderheid. Het eigene blijft zijn aantrekkingskracht uitoefenen. Daarin schuilt op sportgebied vermoedelijk ook het geheim van de populariteit van Ajax; het is een club met stijl, met een herkenbaar karakter dat uitnodigt tot bewondering en mythevorming. Ajax heet als Amsterdam te zijn: vergeven van de brutaliteit, flair en begaafdheid. En om dat uit te stralen of je daartoe aangetrokken te voelen, hoefje geen geboren Amsterdammer te zijn: een Veluwse jongen als Mare Overmars blijkt nog geen maand na zijn aankoop zijn leven lang al Ajacied te zijn geweest. De populariteit van Feyenoord berust op niet minder mythologische dimensies. De club heet model te staan voor de Rotterdamse werkersmentaliteit. Het boegbeeld van Feyenoord heet John de Wolf. Mateloos populair is hij, deze trage, technisch beperkte speler die het vooral van zijn tomeloze inzet, zijn elleboogstoten en van zijn angstaanjagende voorkomen moet hebben (Maar hij is lief voor zijn vrouw en kinderen, en geeft aan het goede doel; De Wolfis niet eng). Van de drie Nederlandse topteams is PSV de meest nadrukkelijke representant van de mondialisering. Het gevolg: niemand houdt van PSV Eigenlijk voelt de club zich te groot voor Nederland, men wil het liefst in een Europese competitie spelen, alsjeblieft nooit meer uit naar R K C . PSV heeft de kleurloze uitstraling van het grootkapitaal. Zelfs in Brabant schijnt buiten een straal van ongeveer twintig kilometer rond Eindhoven, Ajax meer populariteit te genieten dan PSV. Dat wekt afgunst. En volgens beproefd recept probeert men niet alleen talent maar ook populariteit te kopen. De inlijving van gehefde oud-Ajacieden als Kieft, Wouters en Arnesen moet PSV iets van de glans van Ajax bezorgen. Het lijkt allemaal vergeefse moeite. Money can't buy me love. Rolpatronen In het wielrennen dreigt de internationalisering tot een regelrechte in-

32 vu

MAGAZINE

APRIL

1991

eenstorting van de populariteit te leiden. De hoogtijdagen van het N e derlandse wielrennen lagen in de jaren zeventig toen de ploeg van Peter Post haar wil aan het peloton oplegde. De ploeg van Post was Nederlands trots. Het team had een uitstraling die dezelfde was als het beeld dat Nederlanders naar buiten toe graag van zichzelf ophouden: een vrijgevochten volkje. De feodale verhoudingen binnen de wielersport, met haar systeem van bazen en knechten, waren even doorbroken; iets van de nieuwe tijdgeest waaide de sport binnen. In het voetbal werden we beroemd vanwege het 'totaalvoetbal': aanvallers die meeverdedigen, backs die langs de vleugel naar voren stormen. Vaste rolpatronen werden niet alleen in de verhoudingen tussen de seksen, maar ook in de sportwereld op hun kop gezet. In het wielrennen bleven er weliswaar kopmannen en knechten; het verschil in begaafdheid is nu eenmaal onloochenbaar. Maar als het moest kon de kopman zich opofferen voor de knecht. De ploeg-Post vormde een hecht collectief, maar tegelijkertijd waren het onverbeterlijke individualisten, echte vrijbuiters die hun minder snuggere concurrenten steevast de loef afstaken. Ooit wzsjan Raas de aanvoerder van het stelletje vrijbuiters van Peter Post. Hij was de meest geslepen tacticus van allemaal, nooit een meter kopwerk teveel doen, nooit te vroeg demarreren. Als ploegleider van een team met overwegend Nederlandse renners was hij een groot aantal jaren al even succesvol. Maar van de bazen moest het allemaal anders. Hun computers moeten in vele landen aan de man worden gebracht. De ploeg moest een afspiegeling zijn van die internationale oriëntatie. Sindsdien gaat het niet goed meer met Jan Raas. Al die verschillende talen binnen een groep renners, dat laat zich moeilijk tot een eenheid smeden. Bij de laatste perspresentatie van zijn ploeg somde hij het aantal nationaliteiten op dat erin vertegenwoordigd is. Het waren er bijna evenveel als er renners waren. Jan glimlachte hoopvol, ja, zijn ploeg was heel wat sterker geworden. Maar ik weet: dat wordt weer niks. Jan. Voor zakenlui en wetenschappers is de betekenis van het lokale chauvinisme moeilijk te begrijpen. Waarom laten volwassen mensen zich zo

meeslepen door een voetbalclub of wielerteam? Zijn we niet op weg naar een wereldmarkt, een alomvattende global village? In het licht van de modernisering, de vergroting van de interdependentieketens, of hoe het ook genoemd mag worden, is de blinde aanhankelijkheid aan je plaatselijke club iets raadselachtigs. Een primitief sentiment dat snel zal vervliegen. Het prototype van de moderne wereldburger heeft een wat onthechte levenshouding. Hij heeft wisselende sympathieën, als hij zich al voor sport interesseert, is hij op het ene moment voor Liverpool, het andere moment voor Juventus. Michael Jordan kan evenzeer op zijn bewondering rekenen als Sergei Bubka. "Dat de beste moge winnen", is zijn credo. In relativeren is hij erg goed: ach, het is maar een spelletje. Hij kijkt naar voetbal omdat het zo'n populaire, mondiale sport is; je hoort erbij en het schept een band met de m e deburger in Zuid-Korea. Obscurantistisch Het fan-zijn roept daarentegen een geur van verdacht chauvinisme op, een gevoel dat de wereldburger achter zich gelaten behoort te hebben. Verdraagzaamheid, tolerantie, het je kunnen inleven in het standpunt van een ander; inderdaad, die eigenschappen behoren niet tot de sterke punten van een supporter tijdens een voetbalwedstrijd. De Verlichting is nog niet tot de sportwereld doorgedrongen. Daar overheerst nog het pre-moderne, obscurantistisch geloof in de stammenstrijd en de minachting voor de ander. En dat hoort niet. In de v/oorden van filosoof Jaap van Heerden: "Psychologisch bezien is identificatie met een groep niet helemaal te vermijden, maar je zou daarin beweeglijk en grillig moeten kunnen zijn, snel moeten kunnen wisselen en er bij tijd en wijle ook geen zin in hebben, want het is allemaal conventie." Voor een sportfan is zo'n houding van beweeglijke en grillige identificaties volstrekt ondenkbaar. De starheid en onbetwistbaarheid van de voorkeuren is essentieel voor het genot. De conventie dient serieus genomen te worden. Je kunt niet zomaar weglopen om, als je favoriete club aan de verliezende hand is, even snel van sympathie verwisselen. In theorie kan ik er dan voor zorgen al-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen