VU Magazine 1994 - pagina 318

Astrid Smit

procent van de vrouwen en kinderen en een kwart van de mannen in ontwikkelingslanden met een ijzertekort kampen. In Westerse landen schommelt het ijzertekort rond de tien procent. Dat heeft bloedarmoede tot gevolg, hetgeen een flinke klap betekent voor de arbeidsproduktiviteit in een land. Zo presteerden Indonesische plantagearbeiders in Indonesië tv/ee keer zoveel na een staaltabletten-kuur. Maar volgens Yip heeft ijzertekort nog meer consequenties, vooral voor kinderen. Ze raken achter in fysieke en geestelijke ontwikkeling, groeien minder hard en nemen in plaats van ijzer allerlei andere, vaak schadelijke, metalen op.

Een eeuw^ na de ontdekking van de vitamines lijden nog h o n d e r d e n miljoenen m e n s e n over de hele wereld aan ziekten die h e t gevolg zijn van te weinig j o d i u m , ijzer en vitamine A. " W e hebben altijd gedacht dat een land zich eerst economisch moest ontw^ikkelen om van de gebreksziektes af te k o m e n . Nu realiseren we ons dat een deel van de onderontw^ikkeling door tekort aan m i c r o n u t r i ë n t e n w^ordt veroorzaakt."

VEItB ind vorige eeuw had men nog geen benul van voedingsstoffen. Ontdekkingsreizigers die met een beperkt voedselpakket de wereld in trokken, zagen hun manschappen dan ook binnen enkele maanden fors uitgedund. Zo verloor de Europeaan John King drie kameraden tijdens een expeditie door Australië. Zelf overleefde hij ternauwernood dankzij de goede opvang door aboriginals. Ze brachten hem weer op krachten, maar in zijn verdere leven kon King nauwelijks meer op zijn benen staan. Pas twintig jaar later zou de Utrechtse professor Christiaan Eykman deze beriberi-verschijnselen beschrijven en in verband brengen met voedsel. N o g eens twintig jaar later schrijft Gerrit Grijns, die later hoogleraar dierfysiologie werd aan de Landbouwuniversiteit Wageningen, de ziekte toe aan een kleine hoeveelheid stof die onmisbaar is voor een gezonde stofwisseling. Grijns spreekt van een beschermende stof, een stof die later door de Poolse onderzoeker Casimir Funk betiteld werd als vitamine. Deze ontdekking betekende een revolutie in de voedingsleer. Spoedig werden vele nieuwe vitamines beschreven en konden de zogenaamde gebreksziekten op eenvoudige v/ijze worden voorkomen. Zo gingen hele scheepsladingen aan citroenen (vitav u MAGAZINE SEPTEMBER 1994

In telligen tiequofiën t En daar blijft het niet bij. Vaak heeft hetzelfde deel van de bevolking in ontwikkelingslanden ook nog eens te weinig jodium. Dr. Glen Maberly, werkzaam aan de Emory Universiteit van Atlanta, schetst een even somber beeld als Yip. Ongeveer twintig procent van de wereldbevolking loopt een risico op te weinig jodium in het lichaam en bij 600 miljoen mensen is dit al het geval. Maberly benadrukt dat jodiumtekorten niet alleen m ontwikkelingslanden een probleem zijn. " O o k Europa ontspringt de dans niet", meent de Amerikaanse onderzoeker. Alleen m Engeland, een groot deel van Scandinavië, Oostenrijk en Zwitserland zijn geen tekorten. In Nederland zijn die tekorten er wel. Dat

mine C), mee aan boord om scheurbuik te voorkomen, en ongepelde rijst (vitamine B) ter bestrijding van beriberi. Anno 1994, bijna een eeuw na de ontdekking van de heilzame werking van vitaminen, lijdt nog een groot deel van de wereldbevolking aan gebreksziekten. Vitaminetekort is niet de enige oorzaak. O o k door een tekort aan sporenelementen als ijzer, jodium of zink kan een gebreksziekte ontstaan. Men noemt ze micronutriënten; voedingsstoffen waarvan de mens slechts minuscule hoeveelheden- enkele milligrammen tot grammen - per dag nodig heeft.

Nachfblind O p een congres van het Program Against Micronutrient Malnutrition, dat eind juni in Arnhem werd gehouden, presenteerden de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), U n i cef, Wereldvoedselorganisatie FAO en befaamde voedingswetenschappers schrikbarende cijfers. Alhoewel het om grove berekeningen gaat, schatten zij dat in totaal twee miljard mensen de kans lopen een gebreksziekte te krijgen, ofwel, meer dan eenderde van de wereldbevolkmg. Men spreekt ook wel van 'verborgen honger', omdat aan deze mensen in eerste instantie niets is te zien. Ze

Een spel dat door mensen met een jodiumtekort minder gemakkelijk wordt gespeeld.

zijn niet magerder, geler of dikker dan andere mensen, maar op een gegeven moment worden ze dodelijk ziek. O p het Arnhemse congres schatte dr Barbara Underwood van de W H O , dat zeventig tot tachtig miljoen mensen, voornamelijk woonachtig in ontwikkelingslanden, een vitamine A-tekort hebben. Vooral kinderen raken hierdoor beschadigd. Ze worden eerst alleen nachtblind, maar

bij langdurige tekorten definitief blind. Jaarlijks komen er daardoor een half miljoen blinde kinderen bij. Maar dat is niet de enige consequentie van vitamine A-gebrek. Studies van de afgelopen tien jaar wijzen ook uit dat de levenskans van kinderen met twintig tot dertig procent daalt. De kinderen zijn minder bestand tegen infecties aan luchtwegen en darmen. Op wereldwijde schaal is het met het ijzertekort ernstig gesteld. De Amerikaanse onderzoeker dr Ray Yip van het Gezondheidinstituut m Atlanta, rapporteerde dat ongeveer vijftig

Beginnende

blindheid

kan het gevolg zijn van een vitamine

A-gebrek. v u MAGAZINE SEPTEMBER 1994

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen