VU Magazine 1994 - pagina 323

Koos Neuvel

Henk ten Have

» • •

In de w^ereld van de medische ethiek is H e n k ten Have een dissident. Hij verzet zich tegen de liberale consensus rond h e t euthanasievraagstuk. Met zijn uitzonderingspositie heeft hij w^einig m o e i t e . " E r is een onderscheid tussen het doen sterven en h e t laten sterven."

O f hij een katholiek is? Jazeker, antwoordt Henk Ten Have, een praktizerend kathoHek, maar aan een verdere indeling in orthodox of progressief katholiek heeft hij geen enkele behoefte. Een katholieke ethiek, bestaat die eigenlijk?, vraag ik. De ethicus Kuitert zei eens dat bij protestanten een traditie bestaat om aan mensen het vermogen tot zelfbeschikking en eigen verantwoordelijkheid toe te schrijven, terwijl katholieken van bovenaf een bindende moraal willen opleggen. "Ach", reageert Ten Have, "bij veel mensen bestaat het beeld van de katholieke kerk als een hiërarchische organisatie, maar dat beeld klopt al lang niet meer met de werkelijkheid. Wel bestaat in katholieke kring het idee dat de werkelijkheid door mensen niet volledig beheersbaar gemaakt kan worden en dat zoiets ook goed is. Juist in het katholicisme leeft de gedachte dat het goed is als mensen uit zichzelf overlijden. De geneeskunde moet leren af te zien van handelen en grenzen trekken. Soms kan iemands toestand zo ernstig zijn, dat het beter is niets te doen. Dat is geen levensbeëindiging maar het respecteren van een stervensproces. Er is een onderscheid tussen het doen sterven en het laten sterven. "Ik ben ook sterk geneigd, en dat zou je katholiek kunnen noemen, de eigen verantwoordelijkheid van mensen te relativeren. Je kunt die verantwoordelijkheid zo ver oprekken door ieder sterven als een vorm van levensbeëindiging te beschouwen waarvan jij de oorzaak bent. Zo is het gelukkig niet. Ik vind evenmin dat het recht om vrije keuzes te maken, het hoogste goed is in een samenleving. De bescherming van zwakken, de solidariteit tussen jongeren en ouderen, mannen en vrouwen, vind ik veel v/ezenlijker." Voor levensbeëindiging door medici heeft prof. dr. H . A J . M ten Have (1951), opgeleid als geneeskundige en filosoof en sinds ruim twee jaar hoogleraar medische ethiek in Nijmegen, weinig sympathie. Met een dergelijke opvatting neemt hij in de kring van ethici een uitzonde-

ringspositie in. Hij doorbreekt de liberale consensus die zegt dat euthanasie mogelijk moet zijn als de patiënt daar weloverwogen om vraagt en diens toestand buitengewoon ernstig is. Ook in andere morele vraagstukken, neemt hij een wat aRvijkende positie in. Hij is huiverig jegens experimenten met embryo's, want embryo's kun je wat hem betreft beschouwen als menselijk leven; en met menselijk leven kun je niet doen wat je wilt. Niet minder kritisch is hij over prenatale diagnostiek; met behulp van die techniek kan worden vastgesteld of een zwangere vrouw een gehandicapt kind zal krijgen; als blijkt dat de vrucht mongoloïde is, volgt vrijwel vanzelfsprekend abortus. Ten Have is het niet eens met die vanzelfsprekendheid. H

Had Hirsch Ballin eigenlijk geen groot gelijk toen hij in verkiezingstijd waarschuwde dat we dreigen af te glijden naar een samenleving waarin ouders van mongoloïde kinderen met de nek worden aangekeken? "Daar had hij zeker groot gelijk in. Natuurlijk zaten aan deze uitspraak partijpolitieke facetten, maar ik vond die woedende reacties van Van Thijn en Van Mierlo volslagen belachelijk. De gezondheidsraad heeft er in een rapport op gewezen dat door het aanbod van bepaalde technieken er nieuwe beelden kunnen ontstaan van wat normaal gedrag is. Er bestaat v/el degelijk een neiging om, wanneer je de dingen op hun natuurlijk beloop laat en een mongoloïde kind ter wereld brengt, dat te beschouwen als onverantwoordelijk gedrag. "Een belangrijk deel van de vrouwen die in aanmerking komt voor prenatale diagnostiek maakt daar geen gebruik van. Vanuit het perspectiefvan de wetenschap kun je veronderstellen dat men te weinig informatie heeft en de mogelijkheden niet kent. Maar dat men er geen gebruik van maakt, komt misschien omdat men niet in de situatie wil komen een moeilijke beslissing te moeten nemen. Mijn vrouw was b o ven de 36 toen ze voor het eerst in verwachting

13

v u MAGAZINE SEPTEMBER 1994

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen