VU Magazine 1994 - pagina 82

Corien van Zweden

In 1627 opperde een Britse dokter voor het eerst, dat het hart wel eens niets anders zou kunnen zijn dan een pomp die verantwoordelijk is voor het transport van het bloed door het lichaam. Niks zetel der ziel; niks bron van inw^endig vuur; niks bergplaats van vriendschap en liefde. Maar de traditionele symboolfunctie van het hart blijkt hardnekkig.

HETHASa

N

36

og niet zo heel lang geleden werd in een Amerikaans ziekenhuis voor het eerst een kunsthart geïmplanteerd. Het uit kunststof vervaardigde apparaat, bestaande uit buizen, kleppen en pompen, bleek het natuurlijke mensenhart te kunnen vervangen. Het eerste exemplaar van dit kunsthart en zijn bezitter waren uiteraard voorpaginanieuws. Toen de patiënt, eenmaal hersteld van de zware operatie, weer thuiskwam was het gezin opgelucht; niet alleen omv/ille van de vooralsnog geslaagde operatie, maar ook omdat - zoals zijn echtgenote in een interview verheugd meldde - de man ondanks de vervanging nog steeds van vrouw en kinderen bleek te houden. Was ze werkeHjk bang geweest dat haar echtgenoot, die in de meest letterlijke zin zijn hart verloren had, daarmee ook zijn vermogen tot liefhebben zou zijn kwijt geraakt? Het hart als zetel van en symbool voor de liefde, is haast zo oud als de wereld. Kinderen tekenen ze, doorboord met pijlen, als ze veriiefd zijn, de juwelier verkoopt ze in zilver en goud, de banketbakker maakt ze van borstplaat of chocola. Harten sieren felicitatiekaarten en bidprentjes, ze zijn te zien op oude schilderijen, en

v u MAGAZINE FEBRUARI 1994

terug te vinden in het kaartspel, op badhanddoek of babytruitje. Het hart staat voor genegenheid, vriendschap en trouw. O o k in de taal blijkt hoe groot de symbolische waarde is, die wordt toegekend aan de holle spier die met zo'n zestig tot zeventig slagen per minuut het bloed door ons lichaam pompt. Er bestaan tal van uitdrukkingen en gezegdes waarin het hart een rol speelt. Zo kan men het hart aan iets of iemand verpanden, hart voor iets hebben, het hart op de juiste plaats dragen of juist verliezen. In veel gezegdes wordt het hart met de liefde geassocieerd, maar het veld van betekenissen is groter. Zo verliest wie 'het hart in de schoenen zinkt' de moed, en heeft een uitdrukking als 'uit de grond van mijn hart' met oprechtheid te maken. In het Engels wordt het hart wel met het geheugen in verband gebracht: uit het hoofd leren heet daar 'learning by heart'. Veel zegswijzen hebben een lange voorgeschiedenis. De uitdrukking 'mijn hart sprong op van vreugde' zou uit het Sanskriet afkomstig zijn. Zoals in het Nederlands 'hart' en 'hert' op elkaar lijken, bestaat er ook in het Sanskriet etymologische verwantschap tusen de beide woorden.

Het hart zou ook in letterlijke zin een beetje op het desbetreffende dier lijken: het springt als een hinde in onze borstkas op en neer.

Vraatzuchtig Er is altijd en overal driftig gespeculeerd over de betekenis en de functie van het hart. Z o gold bijvoorbeeld in het oude Egypte het hart als zetel van het geweten. Dat geweten - ba genoemd - moest zich na de dood verantwoorden tegenover de goden. Daartoe werd het hart van de overledene, dat als stoffelijk omhulsel van het ba diende, letterlijk op een weegschaal gelegd oni te worden gewogen. Ook bij de Inca's was er na de dood een rol voor het hart weggelegd. Elk mensenhart zou na het overlijden in een ster veranderen, om vervolgens de zon tot voedsel te dienen. ledere ochtend kon men bij zonsopgang constateren dat dit hemellichaam weer vorstelijk gegeten had: alle sterren waren immers weg! O m de als godheid vereerde zon van voldoende voedsel te voorzien, waren volgens de Inca's heel wat sterren nodig. In het jaar 1486 hebben ze daarom de harten van 20.000 krijgsgevangenen uitgerukt om ze aan de vraatzuchtige zon te kunnen offeren.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen