VU Magazine 1996 - pagina 51

delicten, waer over de natuur selfs een afgrijsen heeft, en die in een land, waer in de Christelijcke Gereformeerde Religie word geleerd, selfs niet behoorde genoemd", schrijft het Hof van Holland half juni 1730. Het is, gezien het voorgaande, een wat schijnheilig getoonzette brief aan de Staten van diezelfde provincie, waarin het Hof er bij de Staten op aandringt een plalcaat tegen sodomie uit te vaardigen; een noodzakelijke en urgente maatregel omdat het delict zelfs zó geheim is dat er geen wet is die het verbiedt. Plakkaten alleen zijn echter niet voldoende, beseffen ook de Staten van Holland. Als geheimhouding haar preventieve werking heeft verloren, dient het publiek ondubbelzinnig met de neus op het feit te worden gedrukt, dat het hier om zo'n beetje het allerergste misdrijf gaat dat een mens kan bedenken. Bij "soo grooten exces", meent de raadpensionaris van de Staten dan ook, dient het in het geheim ter dood brengen van veroordeelde sodomieten te worden afgeschaft, en plaats te malcen voor publieke executies: als een afschrikwekkend voorbeeld voor het gewone volk. Enkele tientallen mannen vinden in de erop volgende periode aldus in het openbaar de dood; zij hebben de hen ten laste gelegde sodomie - in strikt juridische zin wordt daaronder dan alleen nog het actief plegen of passief ondergaan van anaal contact verstaan - bekend, dan wel hun schuld is als onomstotelijk bewezen beschouwd. Anderen, tegen wie minder ernstige beschuldigen inzal<:e homoseksuele handelingen zijn ingebracht - variërend van een simpele verleidingspoging tot 'mutuele masturbatie' - worden tot levenslange opsluiting in volstrekte eenzaamheid veroordeeld of, in een gunstiger geval, na publiekelijk lijfstraffen te hebben ondergaan, de stad uitgeranseld en voorgoed verbannen. Het is duidelijk: alles wat ook maar zweemt naar sodomie dient met wortel en tak te worden uitgeroeid, menen de gezagsdragers in en kort na 1730 unisono. Maar wat is eigenlijk de diepere achtergrond geweest van hun blijkbaar meer dan alleen maar een puur subjectieve weerzin tegen de sodomiet en zijn gelijkgeslachtelijke sekspralctijken? VUIL

tt^

ry^ •^" '^'^*fy'-Vp}-/^^ f/l:12:.-12:- .. K': - .. ^^^-yyy^i^\J^

/

ilT:

Rekening van beul fan Diepenbwek uit 1730 vooi het executeren van vier sodomieten: "Twee gewurgt yder f6,-" en "deselve geblakert yder f 3.-", "twee yder in een ton met Waeter versmoort yder f 12.-". flettist zich in 1931 af. "Die is immers ander vreemd vlees." Tussen man en man kon daarom van liefde geen spralce zijn: "Wy zeggen dat het een vuil begeren, en geen beminnen is." Sodomie werd dus beschouwd als tegennatuurlijk gedrag, waarmee willens en wetens werd ingegaan tegen de regels die God Zijn schepselen expliciet (in de bijbel) en impliciet (via de natuur) na de verdrijving uit het paradijs had opgelegd. Wie deze regels overtrad mocht dus Gods straffende hand vrezen. Zo'n straf zou echter niet alleen het wetsovertredende individu treffen, maar ook een land en een volk dat deze zondigste aller zonden zonder adequate tegenmaatregelen zou laten voortwoekeren. Ter illustratie van de zwaarte van zo'n straf volstond het bijbelverhaal over Sodom en Gomorrah, waaraan de gewraal*;te daad tenslotte haar naam dankte. Deze voor straf van de aardbodem verdwenen steden dienden bovendien als antwoord op de vraag waardoor de neiging tot sodomie nu precies werd veroorzaal^t. "Daarnu dus Zodoms hoogmoed, zatheid van brood enzovoorts zoo diep geworteld is in het harte en zoo zigtbaar in den wandel van ondankbare en wederstrevige Nederlanders, geen wonder dat daar ook Sodoms ontugt en grouwel zonde, schaamteloos word overgenomen en doldriftig bedreven", schrijft Albertus Royaards in zijn in 1731 gepubliceerde 'Nodige en tydige waarschouwing tegens de gemeenschap aan Sodoms grouwelyke zonde en vreeselyke straffe'.

Iets van de reden waarom sodomie in de achttiende eeuw met angst en walging tegemoet getreden werd, is zichtbaar in het vonnis van de eind maart 1730 geëxecuteerde Utrechtenaar Adiianus van Wijck. Zijn daden worden omschreven als "onnatuurlijke en onmenselijke feyten, waar door de natuere ten eenemaal gerenverseert, ende voortplantinge van het menselijk geslagt beleth wierde, waartoe den mensch noghtans geschapen was". Dit tegennatuurlijk gedrag bracht zo bezien niet alleen het voortbestaan van de menselijke soort, maar zelfs de vooruitgang van de gehele natuur als Gods schepping in gevaar. De visie op de rolverdeling tussen de geslachten was, aan het begin van de achttiende eeuw, simpel maar strikt, en gericht op slechts één doel: de voortplanting. De vrouw, blijkens Genesis immers geschapen uit de rib van de man, was vlees van zijn vlees. Man en vrouw waren letterlijk en figuurlijk complementair: zij konden in de liefde 'één vlees' worden, en zo hun bijdrage leveren aan het voortbestaan van de menselijke soort. Hoe zouden in dat licht, "man en man ooit een konnen worden?", vroeg een pamCULTUUR

/f:-

^,/.(4^y'é'-^-' --^—•r'^'r-^

BEGEREN

WETENSCHAP,

ifh-'

e) SAMENLEVING

49

-[ANUARI/FEBRUARI

1996

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen