VU Magazine 1996 - pagina 75

Een aangelijnde hladluis; de aanhechting van het gouden draadje aan de bovenkant is goed te zien.

luis', meldt Van Helden. Na enig turen blijkt de plant overigens bezaaid met hladluis: het talrijke nageslacht van dit ene insekt klontert samen in de oksel van stam en bladstengel. Aan het regelpaneel met de vier knoppen is een oscilloscoop verbonden, op het scherm waarvan scherpe pieken en dalen zichtbaar zijn. In zalige onwetendheid van al die wetenschappelijke en journalistieke belangstelling voor zijn doen en laten, is de luis zich aan het voeden,Van Helden leidt dat af uit het regelmatige patroon dat het lijnenspel op het oscilloscoopscherm te zien geeft. "Nu zuigt hij zich dus vol", doe ik, me voorzichtig inlevend in dit toch wat ongewone tafereel, als duit in het zal<je. Inmiddels heeft zich een derde persoon bij ons gevoegd. "Hij zuigt niet hoor", zegt deze op een vriendelijke doch onmiskenbaar correctieve toon die de doorgewinterde docent doet vermoeden, "hij drinkt-, in dit stadium laat zo'n luis zich gewoon vollopen." Dr W.F. Tjallingii, hoofddocent entomologie van de landbouwuniversiteit, stelt zich voor. Hij is niet alleen degene die Maarten van Helden als insektenkundig co-promotor heeft bijge-

staan, maar bovendien de bedenker van de opstelling die wij hier staan te bewonderen. Het principe daarvan is simpel maar doeltreffend. Plant en luis zijn opgenomen in een elektrisch circuit; via het gouddraadje dat met geleidende lijm op het luizeruggetje is geplal^t, en een elektrode in de aarde van de bloempot, zijn beide verbonden met een spanningsbron, een versterker en registratie-apparatuur. Zodra de luis zijn uit meerdere 'stiletten' bestaande zuigsnuit in het weefsel van de plant boort, wordt het stroomcircuit gesloten. Dit leidt tot een spanningsverschil; een minuscuul klein stroompje - voor de kenner: minder dan vijf nano-ampère dat, afhankelijk van de activiteiten van de luis, voortdurend verandert. Die wisseling per tijdseenheid is door Tjallingii het 'elektrisch penetratiegram (EPG)' gedoopt en kan voor nader onderzoek worden opgeslagen in de computer en, zoals hier, zichtbaar worden gemaalct op bijvoorbeeld een oscilloscoopscherm. De verschillende patronen in het EPG geven duidelijk weer wat de aangelijnde luis op dat moment precies aan het doen is: 'proe-

WETENSCHAP,

CULTUUR

&> S.IMENLEVING

5

- MAART

ven', drinken, of daadwerkelijk voedsel opnemen.

Floëemsap Aan de andere kant van het vertrek hangt een prikbord, met een schematische voorstelling van het gedrag van luizen op een plant. Maarten van Helden wijst aan en legt uit. Bladluizen vertonen twee eigenaardigheden die een onbelemmerde voedselopname bij willekeurig welke plant in de weg staan. In de eerste plaats zijn de circa zeshonderd bladluizen vrijwel zonder uitzondering uiterst kieskeurig wat betreft de planten waarmee zij zich voeden. De melige koolluis bijvoorbeeld wil alleen kool, de groene slaluis bij voorkeur kropsla. In de tweede plaats beschikt de hladluis, anders dan veel andere insekten, niet over uitwendige reuk- en smaalczintuigen aan monddelen, poten of antennen, die het snel selecteren van die ene geschikte voedselplant mogelijk maken. Alleen proefondervindelijk kan de luis vaststellen of hij daadwerkelijk met een 'waardplant' te malcen heeft: door een stiletpenetratie dus, en een 1996

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen