VU Magazine 1996 - pagina 477

vrienden en bekenden, zelfs de chauffeurs van de busjes die ze vervoerden tussen hun huis en de school van Heliomare, leerden om geduld op te brengen en te luisteren, veel te luisteren. In het boek van Heim en Jonker staan tien strategieën die de communicatie met niet-sprekende kinderen vergemakkelijken. Heim: "Elke ouder kent instinctief de regels die gelden voor de communicatie met kinderen die zich normaal ontwikkelen. Als je meet hoeveel tijd ze in normale situaties aan hun kind geven om in het gesprek een beurt over te nemen, dan kom je op een tamelijk constante interval. Ouders van niet-sprekende kinderen houden datzelfde interval aan, maar in hun geval is dat te kort. Het kind krijgt te weinig tijd om te reageren. Vandaar dat de communicatie-partners zich de strategieën bewust eigen moeten maken. We hebben meegemaakt dat een vader negentien seconden op een reactie wachtte die uiteindelijk toch nog kwam." Hulpmiddelen De strategieën van Heim en Jonker lijken voor de hand te liggen. "Structureer de omgeving" luidt de eerste en dat betekent dat je moet zorgen voor de noodzakelijke hulpmiddelen en in het blikveld van het kind moet blijven. Niet verrassend, net als de tweede die aanraadt om de 'draad' van het kind te volgen. Dat betekent dat je op iedere poging tot contact moet ingaan en moet letten op de dingen die het kind bezighouden. De derde strategie is je niet te laten afleiden door invloeden van buitenaf. Allemaal regels die voor ieder gesprek gelden, maar die in de communicatie met nief-sprekenden kennelijk benadrukt moeten worden. De zesde regel is specifieker: "Pas het tempo van de interactie aan". Volgens de toelichting moet je het kind de tijd geven om te reageren. Tel tot tien voor je een nieuwe reactie probeert uit te lokken. Heim en Jonker laten een oude video-opname zien van Janine en haar moeder. Het meisje zit nog in een kinderstoel en haar moeder speelt een spelletje met haar dat ze samen al veel vaker hebben gespeeld. Janine pakt met moeite een

plastic speelgoedsleutelbos en doet alsof ze die op de grond laat vallen. Haar moeder verbiedt haar dat, maar aan haar stem is te horen dat ze dat niet echt meent. Janine heeft er lol in, tussen de ongecontroleerde bewegingen door straalt haar gezicht als ze de sleutelbos lekker toch op de grond laat vallen en haar moeder haar zogenaamd een standje geeft. Een reactie die hoort bij kinderen van haar leeftijd. De video laat de indruk achter van een moeder die goed contact heeft met haar dochter, maar volgens Heim en Jonker is het niet zo eenvoudig. Janine's moeder gaf haar dochter weinig kans om te vertellen wat zij wilde doen, het spelletje was een ritueel geworden waarin Janine weinig inbreng had. Kans op een beurtwisseling had ze niet, haar moeder hield het initiatief. Jonker: "We hebben met Janine's moeder naar deze en andere video's gekeken en ze geeft Janine nu meer gelegenheid om te reageren. Ze kijkt haar dochter ook veel vaker aan." Nu er beter naar Janine geluisterd wordt, blijkt zij er wel degelijk eigen opvattingen op na te houden. Ze is misschien wel gehandicapt, maar bepaald niet dom. Toen ze een tijd lang een weinig vrolijke indruk maakte, ontdekte de vader van Janine in een nachtelijk gesprek dat ze het vervelend vond dat haar moeder haar kinderachtig behandelde. Een begrijpelijke houding van de moeder, Janine is

tenslotte een meisje dat constant verzorging en aandacht nodig heeft, maar haar mentale groei staat niet stil en is ze geen kleuter meer. Heim tekent daarbij aan, dat uit het feit dat Janine met zo'n opmerking komt, blijkt dat haar ouders haar hebben gestimuleerd om zelfstandig te denken: "Anders zou ze zoiets niet vertellen." Op de school van Heliomare zitten enkele niet-sprekende kinderen tussen kinderen met allerlei andere handicaps. Het is een school als alle andere, opgetrokken uit betonblokken, met grote ramen en vrolijke tekeningen aan de wand. Alleen de gangen zijn breed vanwege de rolstoelen en de klassen zijn klein. Geen onprettige omgeving al met al, maar toch voel ik me opgelucht wanneer ik later door de duinen naar het strand loop, waar ik geniet van de zee, de wind en zelfs van het gruis van de nabijgelegen Hoogovens dat tussen mijn tanden knarst. Morgenochtend loop ik weer met twee jongetjes van vier en zes aan de hand naar school en die kletsen me de oren van het hoofd. fotografie: Witho Worms

WCS NOVEMBER

I996

13

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen